tiện ẩn dấu dưới vẻ kiểu cách sang trọng, ẩn trong các thị hiếu và trong cung
cách nói năng uốn éo. Nhưng ăn cắp quỹ công, hoặc đem bán những ân huệ
nhà nước để lấy tiền, thì kẻ khốn cùng nào cũng biết ngay điều đó và nghĩ
rằng mình rồi cũng có lúc sẽ làm được như vậy.
Vả chăng điều đáng quan ngại, đó không phải là chỗ thấy hết sự vô đạo
đức của những kẻ bề trên mà là cái vô đạo đức dẫn được tới sự vĩ đại. Trong
nền dân trị, những công dân bình thường nhìn thấy một ai đó từ hàng ngũ
mình bước lên và sau vài ba năm đã giàu sụ và quyền thế. Cảnh đó kích
thích họ ngạc nhiên và ganh tị. Họ tìm hiểu xem vì sao cái người kia bữa
hôm qua còn ngang bằng với họ mà hôm nay đã được giao cho cái quyền
điều khiển họ. Gán cho sự leo cao đó là vì tài năng hoặc đức hạnh thì không
tiện vì như vậy là thừa nhận chính mình kém đức hạnh và kém khéo kém
khôn. Thế là người ta tìm nguyên nhân chủ yếu trong một số tật xấu của
người kia, và lắm khi họ cũng có lí đấy. Thế là diễn ra cái ý tưởng coi là có
sự hoà trộn nhau giữa hạ tiện và quyền lực, giữa vô phẩm giá và thành đạt,
giữa hữu dụng và vô danh dự.
NỀN DÂN TRỊ CÓ KHẢ NĂNG LÀM NHỮNG VIỆC LỚN GÌ
Liên bang chỉ đấu tranh có một lần cho sự tồn tại của
mình. − Lòng nhiệt tình hồi bắt đầu cuộc chiến tranh
giành độc lập. − Nguội lạnh dần vào cuối giai đoạn. −
Khó khăn trong việc xây dựng ở Mĩ chế độ quân dịch
chung hoặc chế độ quân dịch Hải quân. − Vì sao một
quốc gia dân trị lại có những nỗ lực kém liên tục hơn
một quốc gia khác.
Tôi xin báo trước với bạn đọc rằng ở đây tôi đang nói đến một chính
quyền làm theo đúng ý nguyện thực sự của nhân dân, chứ không phải một
chính quyền chỉ biết có mỗi một việc là đứng ra chỉ huy nhân danh nhân
dân.
