CHƯƠNG II
SUỐI NGUỒN CĂN BẢN CỦA CÁC TÍN NGƯỠNG Ở
NHỮNG QUỐC GIA DÂN CHỦ
Theo dòng thời gian, ít nhiều đều có những tín ngưỡng mang tính giáo
điều. Chúng sinh ra theo những cách thức khác nhau và có thể thay đổi hình
thức và mục tiêu; nhưng chẳng ai biết có cách để tránh không có những tín
ngưỡng mang tính chất giáo điều, tức là những quan niệm mà con người
hoàn toàn tiếp nhận vì lòng tin mà không cần cần nhắc. Nếu như từng người
tự mình tạo ra cho mình tất cả các quan niệm và chỉ riêng mình đeo đuổi
chân lí theo những con đường riêng mình vạch lối mà đi thì khó mà có khi
nào đó lại có vô số người cùng có chung được với nhau một tín ngưỡng.
Song cũng dễ nhận thấy là không có xã hội nào thịnh vượng lên được mà
lại không có chung tín ngưỡng, hoặc là không có xã hội nào không có chung
tín ngưỡng mà lại tồn tại được. Bởi vì thiếu tư tưởng chung thì cũng không
có hành động chung, và không có hành động chung, thì tuy con người vẫn
có đó nhưng lại thiếu một tập hợp người mang tính xã hội. Điều kiện để có
một xã hội, và nhất là muốn cho xã hội đó thịnh vượng lên, là cần phải làm
sao cho tinh thần các công dân được tập hợp lại và duy trì thành một khối
nhờ một vài tư tưởng chủ chốt. Và hẳn là không thể có được điều đó, nếu ít
ra không có vài ba con người trong số họ thỉnh thoảng lại múc ra cho riêng
mình những quan niệm từ cùng một suối nguồn, và không đồng tình tiếp
nhận một số những tín điều có sẵn nào đó.
Nếu giờ đây ta xem xét tách riêng từng con người ra, ta thấy rằng các tín
ngưỡng mang tính giáo điều cũng cần thiết cho con người đó trong cảnh
sống đơn độc cũng như trong cảnh sống chung với đồng loại.
