Người Mĩ sau khi đã chấp nhận không xem xét gì hết các tín điều chính
yếu của đạo Ki Tô, đều bị buộc phải tiếp nhận theo cùng một cách thức vô
số chân lí đạo đức sinh ra từ đó và bám chắc lấy tôn giáo đó. Điều này khiến
cho công việc phân tích của cá nhân con người phải bị giới hạn trong những
phạm vi chật hẹp và lấy đi vô số những ý kiến quan trọng nhất của con
người.
Còn một cảnh huống nữa mà tôi đã nhắc tới, đó là:
Người Mĩ đã có một trạng thái xã hội dân chủ và một hiến pháp dân chủ,
song họ lại đi đến dân chủ nhờ bạo lực. Gần như trước đây họ ra sao thì bây
giờ vẫn như thế trên mảnh đất họ đang sống. Điều này có tầm quan trọng
đáng kể.
Không có cuộc cách mạng nào lại không khuấy động những niềm tin cũ,
lại không gây khó chịu cho uy quyền và làm lu mờ những tư tưởng chung.
Như vậy là mọi cuộc cách mạng đều ít nhiều có tác động làm cho con người
phải tự mình đứng mũi chịu sào và mở ra trước đầu óc mỗi con người một
không gian rộng và hầu như vô giới hạn.
Khi các điều kiện trở thành ngang bằng tiếp theo một cuộc đấu tranh kéo
dài giữa các tầng lớp hình thành trong lòng xã hội cũ, thì ham muốn, hằn thù
và khinh rẻ kẻ láng giềng, tính kiêu ngạo bị thổi phồng tràn ngập trong lòng
con người và ngự trị trong đó một thời gian. Bất kể là đã có sự bình đẳng,
song tình trạng này vẫn góp phần mạnh mẽ làm chia rẽ con người, khiến cho
con người bất cần đến những đánh giá của kẻ khác, và chân lí chỉ ở nơi
chính họ mà thôi.
Khi đó mỗi con người chỉ lo tự thoả mãn mình và coi vinh quang là ở chỗ
lấy niềm tin riêng phù hợp với mình gán cho mọi vật. Con người khi đó chỉ
gắn bó với nhau bằng lợi ích chứ không bằng tư tưởng nữa, và có thể nói là
ý kiến quan niệm của con người chỉ còn là một thứ bụi trí tuệ tung bay khắp
nơi khắp chốn, chẳng thể nào tập hợp lại được và cố định lại được.
Vì vậy, chưa bao giờ cái tính độc lập trí tuệ giả định là do sự bình đẳng
tạo ra lại to lớn và quá trớn đến thế, như vào lúc sự bình đẳng bắt đầu được
