CHƯƠNG XX
VÌ SAO CÔNG CUỘC SẢN XUẤT CÔNG NGHIỆP LẠI
CÓ THỂ TẠO RA TẦNG LỚP QUÝ TỘC
Tôi đã chỉ ra vì sao nền dân trị lại tạo thuận lợi cho sự phát triển công
nghiệp và gia tăng vô hạn độ các công nghệ gia; bây giờ chúng ta sẽ xem xét
vấn đề bằng con đường vòng nào đến lượt nó nền công nghiệp lại có thể đưa
con người trở về nền quý tộc trị.
Chúng ta đã nhận thấy rằng, khi một công nhân ngày nào cũng chỉ làm
một chi tiết thôi, thì chúng ta sẽ dễ dàng hơn, nhanh chóng hơn và tiết kiệm
hơn rất nhiêu trong việc sản xuất chung một sản phẩm trọn vẹn.
Chúng ta đồng thời cũng nhận thấy rằng một nền công nghiệp mà càng có
quy mô lớn, có vốn liếng to, có quỹ tín dụng nhiều, thì giá thành sản phẩm
của nó sẽ càng rẻ.
Những chân lí đó đã được nhận ra từ lâu, nhưng chỉ đến ngày nay người
ta mới chứng minh được chúng, và người ta đã có thể áp dụng chúng vào
nhiều nền công nghiệp rất quan trọng, và tiếp liền sau đó, các nền công
nghiệp ít quan trọng hơn cũng áp dụng chúng ngay. Trong giới chính trị, tôi
chẳng thấy có điều gì đáng phải được nhà lập pháp quan tâm hơn là hai tiền
đề mới mẻ đó của nền khoa học của việc sản xuất công nghiệp.
Khi một người thợ thủ công không ngừng lao vào và chỉ một mình anh ta
lao vào việc làm ra một đồ vật đơn nhất, cuối cùng anh ta sẽ làm xong công
việc với một sự khéo tay lạ lùng. Nhưng đồng thời, anh ta cũng bị mất đi cái
năng lực chung của con người là biết đem áp dụng đầu óc mình vào công
việc chỉ huy lao động. Ngày lại ngày anh ta càng trở nên khéo tay hơn,
nhưng anh ta lại kém tài trí hơn, và ta có thể nói rằng, ở anh ta, phẩm chất
