CHƯƠNG VII
ẢNH HƯỞNG CỦA NỀN DÂN TRỊ ĐẾN TIỀN CÔNG
Phần lớn những nhận xét tôi đã đưa ra ở phần trên khi nói đến các ông
chủ và những người đầy tớ đều có thể áp dụng cho các ông chủ xí nghiệp và
công nhân.
Chừng nào mà các quy tắc đẳng cấp trật tự xã hội ít được tôn trọng, thì
những ông lớn bị hạ xuống thấp, và những hạng người thấp bé được nâng
lên cao, và nạn nghèo khó cũng như tình trạng giàu có hết thời cha truyền
con nối, thì ngày lại ngày ta lại nhận thấy rõ cái khoảng cách thực tế và
khoảng cách trong quan niệm làm chia rẽ người chủ và người thợ.
Người công nhân có một nhận thức cao hơn về các quyền của mình, về
tương lai của mình, về bản thân mình; một tham vọng mới, những ước vọng
mới chất chứa đầy con người đó, và những nhu cầu mới bao vây lấy anh ta.
Bất cứ lúc nào, anh ta đều ném những ánh mắt đầy thèm khát vào những
món lợi thu về trong tay kẻ thuê mướn mình; để đạt tới việc chia chác những
món lợi đó, anh ta cố gắng đem lao động của mình đặt cao giá lên, và thông
thường thì cuối cùng anh ta cũng đạt được đòi hỏi ấy.
Ở các nước dân chủ, cũng như ở mọi nơi khác, phần lớn các ngành sản
xuất công nghiệp đều được điều hành với chi phí chẳng đáng bao nhiêu bởi
những con người mà tiền bạc và đầu óc chẳng cao hơn bao nhiêu so với
những người mà họ thuê mướn. Có rất đông những cai thầu sản xuất công
nghiệp đó; quyền lợi của họ cũng khác nhau; họ chẳng làm cách gì dễ dàng
thống nhất ý chí với nhau và hợp sức lại với nhau.
Mặt khác thì các công nhân hầu như luôn luôn có những nguồn lực bảo
đảm, cho phép họ từ chối làm việc một khi giới chủ không bằng lòng cấp
