và khá liên tục tại các quốc gia dân chủ, những nơi hứng chịu các cuộc chiến
tranh lớn và thường xuyên, những nơi sự sống còn ngàn cân treo sợi tóc, chứ
không phải là tại những quốc gia khác.
Tôi đã giải thích vì sao nỗi e sợ hỗn loạn và sự tha thiết với hạnh phúc lại
cứ vô tình lôi kéo những người dân chủ đi vào con đường gia tăng các
nhiệm vụ cho chính quyền trung ương, là thứ quyền lực duy nhất được họ
coi bản thân nó là khá đủ mạnh, khá đủ sáng láng, và khá đủ bình ổn để có
thể bảo vệ họ chống lại sự hỗn loạn vô chính phủ. Tôi gần như chẳng cần
phải nói thêm rằng tất cả các điều kiện hoàn cảnh đặc biệt dẫn tới chỗ làm
cho trạng thái một xã hội dân chủ trở nên nhốn nháo và bấp bênh, thảy đều
làm gia tăng cái bản năng chung đó và càng ngày càng làm cho các cá nhân
hi sinh các quyền của họ để có được sự bình yên.
Như vậy là một quốc gia bao giờ cũng chỉ sẵn sàng gia tăng các nhiệm vụ
cho một chính quyền trung ương khi quốc gia đó vừa ra khỏi một cuộc cách
mạng lâu dài và đẫm máu, cuộc cách mạng sau khi tước đoạt tài sản từ tay
các chủ sở hữu cũ đã làm lung lay mọi niềm tin, đã làm cho dân tộc chất
chứa những hận thù hung hãn, những lợi ích đối lập và những phe phái đối
chọi nhau. Khi đó sự thích thú cảnh thanh bình công cộng trở thành một đam
mê mù quáng, và các công dân đều lao vào cuộc mê đắm hết sức lộn xộn đối
với cảnh trật tự.
Tôi vừa mới xem xét những tai hoạ đã cùng hùa nhau vào giúp cho sự tập
trung hoá quyền lực. Tôi vẫn chưa nói đến điều chủ yếu.
Nguyên nhân thứ nhất trong số các nguyên nhân ngẫu nhiên khiến cho
trong các quốc gia dân chủ người nắm chủ quyền có thể thu vào tay mình
quyền điều hành mọi việc, ấy là gốc gác của người cầm chủ quyền đó cùng
các khuynh hướng cá nhân của ông ta.
Một cách tự nhiên, những con người sống trong thời bình đẳng bình
quyền đều tha thiết với quyền lực tập trung và tự nguyện mở rộng phạm vi
các đặc quyền; nhưng nếu xảy ra chuyện chính cái quyền lực đó lại đại diện
trung thành cho lợi ích của những con người đó và thể hiện chính xác các
bản năng của họ, thì khi đó lòng tin tưởng của họ đối với quyền lực đó là vô
