Trong các bang lâu đời ở miền Trung đáng chú ý, nổi bật lên có bang New
York và Pennsylvania. Cuốn sách lịch sử tốt hơn cả về bang New York là
cuốn History of New York của William Smith, in ở London năm 1757. Sách
này có một bản dịch tiếng Pháp cũng in ở London năm 1769, một tập, cỡ
nhỏ. Smith cung cấp cho chúng ta những chi tiết hữu ích về các cuộc chiến
tranh của người Pháp và người Anh tiến hành ở bên Mĩ. Trong tất cả các nhà
viết sử người Mĩ, ông này giúp cho ta hiểu biết rõ hơn cả về cái liên minh
nổi tiếng của người Iroquois.
Còn về bang Pennsylvania, tôi chỉ có thể dẫn ra cuốn sách có tên The
History of Pennsylvania, from the original institution and settlement of that
province, under the first proprietor and governor William Penn, in 1681 till
after the year 1742, (Lịch sử Pennsylvania, kể từ lần xây dựng và định cư
đầu tiên ở tỉnh này dưới thời ông chủ và thống đốc đầu tiên William Penn,
năm 1681 cho tới sau năm 1742), tác giả là Robert Proud, hai tập, khổ trung
bình, in ở Philadelphia năm 1797.
Cuốn sách này bạn đọc nên đặc biệt chú ý. Nó có vô số tài liệu rất kì thú
về ông Penn, giáo lí của người quaker, tính cách, tập tục, cách sống của
những cư dân đầu tiên ở Pennsylvania. Theo chỗ tôi biết, sách này không có
ở Thư viện Hoàng gia.
Tôi không cần nói thêm rằng trong số tài liệu loại quan trọng hơn cả liên
quan đến Pennsylvania, có những trước tác của chính ông Penn và của
Franklin. Các tác phẩm của hai ông này được vô số bạn đọc biết tới.
Trong thời gian tôi lưu lại bên Mĩ, tôi đã tham khảo phần lớn những cuốn
sách vừa mới dẫn ra. Thư viện Hoàng gia đã có nhã ý cho tôi mượn vài
cuốn. Những cuốn khác do ông Warden, cựu tổng lãnh sự Mĩ ở Paris và là
tác giả một công trình xuất sắc về nước Mĩ, cho tôi mượn. Tôi không muốn
kết thúc đoạn chú thích này mà lại không bày tỏ lòng biết ơn đối với ông
Warden.
