miền Nam, chính cái giai tầng này lại hay đứng đầu các cuộc nổi dậy; những
vĩ nhân của cách mạng Mĩ thường từ cái lò này mà ra.
Vào thời kì đó, toàn bộ xã hội bị lung lay chao đảo: nhân dân, mà nhân
danh nó người ta đã chiến đấu, nhân dân khi trở thành một thế lực đã hình
thành ước vọng tự mình hành động. Các bản năng dân chủ được thức tỉnh.
Bằng cách bẻ gãy cái ách lục địa đè lên họ, người ta quen miệng với đủ món
độc lập: ảnh hưởng của cá nhân dân dân ngừng bộc lộ; nếp sống và luật
pháp bắt đầu cùng chung bước tiến hướng theo một mục đích.
Thế nhưng chính cái luật về quyền thừa kế đã tạo ra bước đi cuối cùng
hoàn thiện quyền bình đẳng.
Tôi thấy ngạc nhiên vì những nhà viết chính luận cả xưa lẫn nay đều chưa
khi nào nhìn nhận ở các bộ luật thừa kế
một ảnh hưởng lớn hơn nữa đến
tiến trình công việc của con người. Đúng là các luật này có tính chất dân sự.
Nhưng nó cần được đặt lên hàng đầu các thiết chế chính trị, vì khi được thể
hiện thành luật lệ về chính trị, nó tác động ghê gớm đến trạng thái xã hội của
các dân tộc. Hơn nữa, luật lệ này là một cách tác động chắc chắn và đồng
loạt lên xã hội. Có thể nói các luật này chi phối được các thế hệ ngay trước
khi các thế hệ được sinh ra. Thông qua chúng, con người được trang bị một
quyền lực như của trời ban đối với tương lai đồng loại. Nhà lập pháp giải
quyết một lần chuyện thừa kế của các công dân, sau đó ông ta có thể nghỉ
ngơi trong nhiều thế kỉ: sau khi phát động cho cỗ máy chạy, ông ta có thể rút
tay ra. Cỗ máy sau đó tự chạy bằng sức của mình và như thể tự đi tới một
mục tiêu cho sẵn. Được tạo thành theo cách tồn tại của nó, cỗ máy đó tập
hợp lại, cô đúc lại, nhóm gộp tài sản sở hữu lại trong một đầu người, nhưng
liền sau đó lại là quyền lực. Cỗ máy đó gần như đã làm nảy vọt ra nền quý
tộc trị về đất đai. Nhưng nếu được dẫn dắt theo nguyên lí khác, nếu được
hướng đi theo một con đường khác, hành động của nó còn nhanh hơn nữa.
Nó phân chia, nó phân bổ, nó phân phát tài sản và quyền lực. Đôi khi ta thấy
sợ vì bước tiến của nó mới nhanh làm sao. Tuyệt vọng vì không thể ngăn nổi
bước tiến của nó, con người tìm cách ít ra cũng đặt vài ba khó khăn cản trở
phía trước nó. Con người muốn làm cân bằng hành động của nó bằng vài ba
