chi tiết tất yếu sẽ bị rơi vào chỗ nói những điều khó hiểu hoặc là lại phải nói
đi nói lại.
Những nguyên lí lớn ngày nay đang chi phối xã hội Mĩ đã ra đời và phát
triển trong hình thức bang. Điều đó khó mà có thể nghi ngờ được nữa. Vậy
là ta phải hiểu về bang để có được cái chìa khoá cho tất cả những gì còn lại.
Nhìn các thiết chế bên ngoài thì các bang hiện tạo thành Liên bang Mĩ hết
thảy đều có vẻ giống nhau. Đời sống chính trị hoặc hành chính ở đó tập
trung vào ba trung tâm hoạt động mà ta có thể so sánh như là những trung
khu thần kinh khác nhau làm cho cơ thể con người có thể vận động được.
Trước nhất có công xã
(commune − ND), tiếp đó lên cấp quận (tiếng
Pháp comté, tiếng Anh county − ND), sau nữa lên cấp bang (tiếng Pháp Etat,
tiếng Anh State − ND).
HỆ THỐNG CÔNG XÃ NƯỚC MĨ
Tại sao tác giả bắt đầu bằng việc xem xét các thiết
chế chính trị cấp công xã. − Công xã thì ở dân tộc nào
cũng có. − Khó khăn khi lập ra và duy trì được nền tự
do ở cấp công xã. − Tầm quan trọng của nền tự do đó.
− Tại sao tác giả lại chọn tổ chức công xã của New
England là đối tượng chính để nghiên cứu.
Không phải chuyện ngẫu nhiên mà tôi nghiên cứu trước hết hình thức
công xã.
Công xã là hình thức liên kết duy nhất mang tính chất tự nhiên, vì bất kì ở
đâu hễ có con người tụ hội với nhau thì tự nó đã thành một công xã.
Vì thế xã hội công xã tồn tại ở tất cả các dân tộc, bất kể lối sống và luật lệ
của họ ra sao. Con người là kẻ tạo ra các vương quốc và các nước cộng hoà,
còn hình thức công xã dường như được thoát thân ra từ chính bàn tay Chúa.
Nhưng nếu như hình thức công xã đã có từ khi có con người, thì nền tự do
