nước Pháp phải đương đầu với những cuộc tiến đánh của toàn châu Âu, tiền
không, dự trữ không, đồng minh không, [nước Pháp] phải quăng một phần
hai mươi dân số nước mình ra trước mũi đủ loại kẻ thù, một tay dập ngọn
lửa thiêu cháy ruột gan, còn một tay kia không ngừng khua mồi lửa quanh
mình? Nhưng còn có cái gì là mới mẻ trong lịch sử các xã hội, ấy là được
nhìn thấy một dân tộc vĩ đại, khi được các nhà lập pháp cảnh báo rằng các
bánh xe răng của guồng máy chính quyền đã ngừng, [dân tộc ấy] không vội
vã cũng không sợ hãi ngoảnh nhìn lại chính mình, thăm dò vào tận chiều sâu
của điều khốn đốn, tự kiềm chế mình trong hai năm ròng để rồi cuối cùng
tìm ra được phương thuốc chữa chạy, và khi đã có đơn thuốc ấy, thì dân tộc
đó lại vui lòng chấp nhận và chẳng làm cho nhân loại phải trả giá dù chỉ một
giọt nước mắt cũng như một giọt máu.
Khi bản hiến pháp thứ nhất lộ rõ sự bất cập, những đam mê chính trị sôi
sục làm nảy sinh cách mạng đã giảm đôi ba phần, và tất cả những con người
vĩ đại cách mạng từng tạo ra thì vẫn còn sống nguyên. Đó là một vinh dự
kép cho nước Mĩ. Đại hội đại biểu không nhiều người dự
, tự đề ra nhiệm
vụ thảo bản hiến pháp thứ hai, bao gồm những đầu óc đẹp nhất và những
tính cách cao quý nhất chưa từng thấy ở Tân thế giới. George Washington
chủ trì Đại hội đại biểu.
Cái uỷ ban toàn quốc đó, sau nhiều cuộc bàn cãi kéo dài và chín muồi,
cuối cùng đã trình ra cho toàn dân cái bộ luật gắn bó hữu cơ với nhau mà
hiện nay vẫn còn chi phối Liên bang Hoa Kì. Tất cả các bang lần lượt chấp
nhận hiến pháp đó
. Chính quyền mới của Liên bang, sau hai năm bị treo,
bắt đầu nhận nhiệm vụ năm 1789. Cuộc cách mạng của nước Mĩ được chấm
hết vào đúng lúc ở nước Pháp chúng ta bắt đầu cuộc cách mạng của mình.
TÓM TẮT SƠ QUA BẢN HIẾN PHÁP LIÊN BANG HOA KÌ
Phân chia quyền lực giữa chủ quyền Liên bang và
chủ quyền của các bang. − Chính phủ các bang mang
