năm mươi năm trước. − Ảnh hưởng của trí tuệ và tập
tục đến sự chọn lựa của nhân dân. − Tiến hành bầu cử
theo hai bậc. − Tác động của việc này đến thành phần
Thượng viện.
Khi có những hiểm hoạ đe doạ, ta thường thấy nhân dân may mắn lựa
chọn được đúng những công dân đứng ra cứu nguy cho đất nước.
Ta từng nhận xét thấy rằng, trước một mối nguy bức bách, con người
hiếm khi ở trạng thái thông thường, hoặc là nó cao hơn lên nhiều hoặc là nó
rớt xuống thấp. Điều đó cũng xảy ra với đông đảo con người, nhân dân.
Những hiểm hoạ cùng cực, thay vì nâng cao một quốc gia, đôi khi hoàn tất
việc tiêu diệt quốc gia đó. Các hiểm hoạ dâng cao những đam mê mà không
dẫn dắt được chúng và làm trí tuệ con người nhiễu loạn thay vì soi sáng cho
nó. Người Do Thái cắt cổ nhau giữa những hoang tàn khói vẫn chưa tan ở
Ngôi Đền thiêng của họ. Nhưng thông thường hơn, ta thấy ở các quốc gia
cũng như ở những con người riêng lẻ sự xuất hiện những đức tính đặc biệt
khi thấy những hiểm nguy đó đang đến. Khi đó những tính cách lớn hiện rõ
như những tượng đài mà bóng đêm vẫn che khuất mất rồi đột nhiên dưới
ánh lửa đám cháy nó hiện ra lồ lộ. Bậc thiên tài khi đó không còn coi khinh
việc tự mình thoát thân thành người hùng, và nhân dân trước hiểm hoạ bỗng
chợt quên đi những đam mê vì ganh tị. Không hiếm gì để thấy khi đó chui ra
từ thùng phiếu những tên tuổi lẫy lừng. Trên kia tôi đã nói rằng ở Mĩ những
chính khách thời bây giờ hình như quá thấp kém so với những chính khách
xuất hiện năm mươi năm trước đứng ra điều hành mọi việc. Hiện tượng này
không chỉ do luật pháp tạo nên, mà còn do hoàn cảnh tạo nên. Khi nước Mĩ
còn đang đấu tranh cho cái chính nghĩa đúng đắn bậc nhất, chính nghĩa của
một dân tộc thoát ách một dân tộc khác; khi vấn đề đặt ra là đem một quốc
gia mới mẻ bước ra với người đời, mọi tâm hồn đều nỗ lực vươn cao ngang
tầm mục đích. Trong cuộc kích động chung này, những con người cao cả
chạy trước nhân dân, và nhân dân cầm tay họ đưa họ lên hàng đầu. Nhưng
những sự kiện tương tự thật hiếm. Ta cần xem xét mọi việc theo diễn biến
bình thường hàng ngày.
