Tại các quốc gia kiêu hãnh nhất trong thế giới cũ, người ta xuất bản
những tác phẩm nhằm phác hoạ trung thực những tật xấu cùng những điều
lố bịch của người đương thời. Nhà văn La Bruyère
sống trong cung điện
của vua Louis XIV khi ông viết chương sách về những con người “vĩ đại”
đương thời, và nhà viết kịch Molière
đã phê phán triều đình trong những
vở kịch đem diễn cho những người trong triều đình coi. Nhưng thế lực cầm
quyền ở Hoa Kì thì không chấp nhận những trò như vậy. Chỉ khẽ trách móc
là đã làm tổn thương họ. chỉ nói ra một sự thật cay độc là đủ cho họ nổi
khùng. Và còn phải ca tụng đến cả cung cách nói năng cho tới những đức
tính cục mịch nhất của họ. Bất kể nhà văn nào, dù danh tiếng tới đâu, đều
không thoát khỏi việc bắt buộc phải tâng bốc các công dân đồng bào. Phe đa
số như vậy là được sống trong không khí tự ngợi ca triền miên. Muốn đem
vài ba chân lí đưa lọt vào tai người Mĩ thì chỉ có người nước ngoài đem vào
hoặc lấy từ trải nghiệm của họ thì mới xong.
Nếu nước Mĩ vẫn chưa có những nhà văn lớn, ta chớ nên đi đâu xa tìm
kiếm nguyên nhân: không thể nào có thiên tài văn chương nếu không có tự
do tư tưởng. Thế mà ở nước Mĩ lại không có tự do tư tưởng.
Toà án pháp đình xưa ở Tây Ban Nha vẫn không ngăn cản nổi việc lưu
hành tại nước này những cuốn sách trái với tôn giáo của đại đa số dân.
Quyền lực của phe đa số ở Hoa Kì giỏi hơn thế nhiều: nó tước đi tới cả cái ý
định xuất bản những cuốn sách đó. Ta bắt gặp ở nước Mĩ những con người
không dễ cả tin, nhưng có thể nói là bệnh hoài nghi ở bên đó không có tổ
chức.
Có những chính quyền đứng ra cố sức bảo vệ tập tục bằng cách kết án các
tác giả của những cuốn sách cấm. Ở Hoa Kì, người ta không kết tội bất kì ai
về chuyện viết ra những loại tác phẩm như thế; song chẳng có một ai dám cả
gan viết chúng ra. Không phải là vì mọi công dân đều có tập tục lành mạnh,
mà bởi vì phe đa số tỏ ra rất có quy tắc về tập tục của họ.
Ở nước Mĩ này, việc điều hành chính quyền hẳn là tốt: vì thế mà tôi chỉ
nói tới chính quyền đơn thuần là chính quyền. Cái chính quyền bất khả
