Ích lợi của việc nghiên cứu những bản năng tự nhiên
của tinh thần pháp gia (esprit légiste − ND). − Các luật
gia có vai trò to lớn trong một xã hội đang tìm đường
vào đời. − Vì sao về mặt tư tưởng công trình của các
luật gia lại mang khí sắc quý tộc. − Những nguyên nhân
ngẫu nhiên có thể chống lại sự phát triển các tư tưởng
đó. − Sự dễ dàng cho phe quý tộc hội nhập lại được với
các luật gia. − Một ông vua chuyên chế có thể có được
mối lợi gì từ phía các luật gia. − Vì sao các luật gia là
thành tố mang bản chất quý tộc trị duy nhất lại kết hợp
được với những thành tố tự nhiên của nền dân trị. −
Những nguyên nhân đặc biệt khiến tinh thần luật pháp
Anh và Mĩ mang khí chất quý tộc. − Giới quý tộc Mĩ
ngồi ghế luật sư và ghế quan toà. − Ảnh hưởng của các
luật gia đối với xã hội Mĩ. − Làm cách nào tư tưởng của
họ thâm nhập được vào công việc lập pháp, vào ngành
hành chính, và cuối cùng lại khiến cho ngay bản thân
nhân dân cũng có vẻ như đều mang những bản năng của
người pháp quan.
Khi ta tới thăm nước Mĩ và nghiên cứu luật pháp của họ, ta thấy uy quyền
mà người Mĩ trao cho các luật gia cùng với cái ảnh hưởng của luật gia đối
với chính quyền giờ đây tạo thành thanh chắn mạnh mẽ tránh cho nền dân trị
khỏi bị nghiêng ngả. Tôi thấy cái tác động này dường như có một nguyên
nhân tổng quát mà nghiên cứu nó bây giờ thì thật có ích vì có thể lặp lại nó ở
nơi chốn khác.
Các luật gia hoà mình vào mọi vận động của xã hội chính trị ở châu Âu đã
năm trăm năm rồi. Có khi họ là công cụ cho các thế lực chính trị, có khi họ
lại dùng các thế lực chính trị làm công cụ cho mình. Vào thời Trung Thế kỉ,
các luật gia tham gia hết sức và đầy hiệu quả vào việc mở rộng sự thống trị
của vua chúa; cũng kể từ đó, họ cũng lại làm việc hết sức mình để hạn chế
chính cái quyền lực đó. Ở Anh, ta chứng kiến họ gắn bó chặt chẽ với giới
