quý tộc; ở Pháp, họ tỏ ra là kẻ thù nguy hiểm nhất của giới quý tộc. Phải
chăng các luật gia chỉ làm việc theo những xung động bất chợt và nhất thời,
hay là tuỳ lúc mà họ ít nhiều tuân thủ những bản năng tự nhiên và luôn luôn
lặp đi lặp lại? Tôi những muốn làm sáng tỏ điểm này. Bởi vì rất có thể các
luật gia chính là những người được giao cho cái vai trò hàng đầu trong xã
hội chính trị đang tìm đường sinh thành.
Từ những công trình kia, những con người chọn chuyên ngành luật học đã
rút ra cho mình những thói quen làm việc ngăn nắp trật tự, một thị hiếu nhất
định đối với các hình thức trình bày, một thứ tình cảm như thể bản năng đối
với việc dẫn dắt ý tưởng hợp logic, những phẩm chất này tự nhiên khiến cho
họ khá đối lập với tinh thần cách mạng và với những đam mê sốc nổi của
phong trào dân chủ.
Những kiến thức chuyên biệt các nhà luật học thu được khi học Luật bảo
đảm cho họ một vị trí riêng trong xã hội. Họ trở thành một tầng lớp có đặc
quyền trong hàng ngũ trí thức. Ngày lại ngày họ lại bắt gặp cái tư tưởng bề
trên ấy qua việc họ hành nghề luật. Họ là chủ nhân của môn khoa học cần
thiết vẫn còn chưa mang tính phổ biến. Họ làm công việc trọng tài cho các
công dân, và cái thái độ của đám đông với những đam mê mù quáng khiến
họ có phần khinh rẻ khi xét đoán quần chúng. Thêm vào đó, họ lại có tổ
chức. Không phải là vì họ thống nhất ý chí được với nhau và cùng hoà hợp
đi tới một mục tiêu chung. Nhưng những vấn đề họ cùng học với nhau và
tính thống nhất trong phương pháp gắn kết tư tưởng họ với nhau, cũng như
lợi ích rồi sẽ gắn bó ý chí họ vậy.
Vậy cho nên ta thấy kín đáo trong tâm hồn các luật gia một phần những
thị hiếu và thói quen của tầng lớp quý tộc. Cũng như tầng lớp kia, họ có một
thiên hướng bản năng đối với trật tự, một tình cảm tự nhiên đối với các hình
thức [biểu đạt]. Cũng giống như tầng lớp quý tộc, các luật gia hết sức ghê
tởm những hành động của đám đông và ngấm ngầm khinh bỉ chính quyền
của nhân dân.
Tôi không hề muốn nói rằng những thiên hướng tự nhiên kia của các luật
gia là đủ mạnh để lôi cuốn họ đi không sao cưỡng lại nổi. Điều ngự trị ở các
