Nhưng tình hình sẽ chẳng như thế khi một niềm tin tôn giáo bị âm thầm
bào mòn bởi những học thuyết tôi gọi là (những lí luận) tiêu cực, bởi vì khi
chúng khẳng định một tôn giáo là sai thì chúng chẳng xác lập nổi chân lí của
bất kì tôn giáo nào khác.
Thế là, trong đầu óc con người diễn ra vô vàn đảo lộn thần kì, nhưng con
người dường như vẫn đem các đam mê của mình góp vào đấy, và có thể nói
họ làm như vậy mà chẳng nghi ngại gì. Ta thấy có những con người như là
lãng quên đi để sổng mất mục tiêu của những hi vọng vô cùng ấp ủ của
mình. Bị lôi cuốn theo một dòng chảy vô cảm mà con người không đủ dũng
cảm chống lại và vẫn chịu để trôi theo với nhiều tiếc nuối, họ từ bỏ cái niềm
tin yêu dấu để đuổi theo nỗi hoài nghi dẫn họ đến tuyệt vọng.
Trong những thời kì mà chúng ta vừa mới mô tả, con người rũ bỏ niềm tin
vì lạnh lùng hơn là vì hằn thù. Con người không quẳng niềm tin đi, niềm tin
từ bỏ con người. Khi ngừng tin rằng tôn giáo là chân lí, kẻ vô tín ngưỡng
tiếp tục coi tôn giáo là có ích. Khi xem xét các niềm tin tôn giáo dưới một
góc độ nhân bản, kẻ vô tín ngưỡng thừa nhận quyền năng của niềm tin tôn
giáo đối với tập tục, ảnh hưởng của chúng đến luật pháp. Anh ta hiểu vì sao
niềm tin tôn giáo có thể khiến cho con người sống trong yên bình và nhẹ
nhàng chuẩn bị cho họ khi phải chết. Người vô tín ngưỡng tiếc nuối cái
niềm tin đã bị đánh mất, và thiếu mất một tài sản anh ta biết rõ giá trị, anh ta
ngần ngại tước đi mất cái đó ở những người vẫn còn gìn giữ được nó.
Về phía mình, người nào vẫn tiếp tục có niềm tin thì chẳng ngần ngại phô
nó ra trước mắt thiên hạ. Với những ai không chia sẻ những niềm hi vọng
với mình, anh ta thấy đó là những kẻ khốn khổ đáng thương chứ không là
những kẻ thù. Anh ta biết mình có thể chinh phục được lòng ngưỡng mộ của
họ mà chẳng cần theo gương họ. Anh ta chẳng chiến tranh với bất kì ai. Và
do không coi xã hội mình đang sống như một trường đấu nơi tôn giáo phải
không ngừng đánh nhau với cả ngàn kẻ thù hùng hổ, anh ta yêu những người
đương thời với mình và đồng thời kết án những yếu đuối của họ và đau lòng
trước những lầm lẫn của họ.
