Những đối tượng này gần sát với chủ đề nghiên cứu của tôi nhưng lại
không nằm trong đó. Đó là những chuyện Mĩ nhưng không nhất thiết là dân
chủ, trong khi nền dân trị mới là chân dung hàng đầu mà tôi định phác hoạ.
Thế là tôi đành tạm tách chúng ra đã; nhưng bây giờ sách đang đến hồi kết,
tôi phải quay lại với chúng thôi.
Cái lãnh thổ họ đang ở, hoặc cái lãnh thổ được Liên hang Mĩ tuyên bố là
của mình, nằm trải từ Đại Tây Dương cho tới tận bờ biển Nam. Phía Đông
và phía Tây, giới hạn của lãnh thổ này là tận cùng của lục địa. Nó đi xuống
phía Nam tới bờ của vùng nhiệt đới rồi nó ngược lên tới trung tâm vùng biển
băng phương Bắc.
Không giống như ở châu Âu, những con người nằm trải khắp không gian
này không là đám con hoang của cùng một dòng họ. Thoạt gặp họ là thấy
ngay họ gồm có ba giống người trời sinh ra đã khác hẳn nhau, và hầu như
còn có thể nói là thù địch với nhau nữa. Nền giáo dục, luật pháp, nguồn gốc,
cho đến cả những nét bề ngoài, đã tạo nên giữa ba giống người đó một thanh
chắn hầu như không sao vượt qua nổi. Vận hội đã tập hợp họ trên cùng một
mảnh đất, nhưng pha mà không trộn, và mỗi giống vẫn cứ đi theo số mệnh
riêng của mình.
Trong số những con người thật khác nhau như vậy, giống người thứ nhất
thu hút mắt nhìn, giống người đứng đầu về phương diện trí tuệ, về sức
mạnh, về hạnh phúc, là giống da trắng, người châu Âu, kẻ xuất sắc hết nhẽ.
Bên dưới con người da trắng này là người da đen và người Anh điêng bản
địa.
Hai giống người bất hạnh này không có gì chung nhau cả về sự ra đời, cả
về nét mặt, cả về ngôn ngữ, cả về tập tục. Họ chỉ giống nhau về những nỗi
bất hạnh. Cả hai giống người này đều có vị trí thấp ngang nhau trong cái đất
nước họ đang cư ngụ. Cả hai đều biết đến những tác động của bạo quyền.
Và nếu như cảnh khốn cùng của họ khác nhau, cả hai đều có thể cùng kết án
những tác giả chung.
Nhìn những gì xảy ra trên thế giới, liệu ta có thể nói rằng người châu Âu
so với các giống người khác cũng hệt như con người so với con vật? Anh ta
