CHƯƠNG X
VÀI ĐIỀU XEM XÉT TÌNH TRẠNG HIỆN THỜI VÀ TƯƠNG
LAI NÀO CHO BA CHỦNG TỘC ĐANG SỐNG TRÊN LÃNH
THỔ HOA KÌ
Nhiệm vụ chính yếu tôi tự đặt cho mình nay đã hoàn thành; bằng mọi
cách để có thể đạt tới mục đích, tôi đã chỉ ra đâu là luật pháp của nền dân trị
nước Mĩ; tôi đã giới thiệu được tập tục của nước này. Thực ra tôi có thể
dừng lại ở đây, nhưng bạn đọc hẳn sẽ thấy là tôi chưa làm thoả mãn những
gì các bạn trông đợi.
Ta còn gặp ở nước Mĩ nhiều điều khác nữa chứ không chỉ là một nền dân
trị mênh mông và trọn vẹn; ta có thể hình dung những con người sinh sống
nơi Tân thế giới dưới nhiều góc độ khác nhau nữa.
Trong quá trình soạn thảo công trình này, đề tài đã nhiều lần đưa tôi tới
người Anh điêng bản địa và người da đen
, nhưng tôi chưa có lần nào đủ
thời gian dừng lại nói về vị trí của hai chủng tộc này trong cái quốc gia dân
chủ đang được tôi bận tâm phác hoạ. Tôi thường nói về cái tinh thần Mĩ
được luật pháp liên bang của người Mĩ gốc Anh tạo dựng nên ra sao. Tôi
mới chỉ nói qua và nói không đầy đủ những nguy cơ đe doạ cái liên bang đó,
và tôi không sao trình bày được chi tiết đâu là những cơ may cho liên bang
này tồn tại lâu dài, bất kể luật pháp và tập tục của nó ra sao. Khi nói đến
khối các nước cộng hoà thống nhất đó, tôi không dám đưa ra một suy đoán
nào về sự trường tồn của các hình thức cộng hoà ở Tân thế giới, mà chỉ
thỉnh thoảng nói ám chỉ tới hoạt động thương mại trong Liên bang, song tôi
cũng không dám xem xét đến tương lai của người Mĩ như một quốc gia
thương nhân.
