quên mất nguyên lí, ta sẽ không theo đúng được các phương pháp xuất sinh
từ nguyên lí. Ta cũng chẳng thể nào phát minh ra những phương pháp mới,
và ta sẽ ứng dụng thiếu khôn ngoan và vụng về những giải pháp vô cùng
uyên bác với một đầu óc hoàn toàn mù tịt.
Cách đây ba trăm năm, khi người châu Âu tiếp cận xứ Trung Hoa, họ thấy
ở đất nước này các kĩ năng gần như đã hoàn thiện, và họ ngạc nhiên nghĩ
rằng, đã đến trình độ như thế rồi thì còn đi xa hơn được đến đâu nữa. Thế rồi
sau đó, họ phát hiện thấy những dấu vết còn sót lại của những tri thức cao xa
mà người Trung Hoa đã để thất lạc. Dân tộc đó đã công nghiệp hoá; phần
lớn các phương pháp khoa học vẫn được duy trì trong lòng dân tộc ấy;
nhưng bản thân khoa học thì không còn tồn tại nữa. Điều đó lí giải cho
người châu Âu hiểu vì sao có cái trạng thái bất động lạ lùng trong tư duy của
nhân dân nước này. Người Trung Hoa nhất nhất theo truyền thống cha ông,
đã quên mất những nguyên cớ nào đã dẫn dắt cho cha ông họ. Họ dùng các
công thức mà không tìm hiểu xem ý nghĩa công thức đó là gì. Họ giữ lấy
công cụ và không sao biết kĩ năng sửa đổi và làm lại công cụ. Vì vậy mà
người Trung Hoa không sao đổi thay được bất kì cái gì. Họ bị bắt buộc cứ
phải bắt chước mọi thứ của cha ông và cố tránh đi chệch dù chỉ một li cái
con đường đã được cha ông vạch sẵn, để khỏi bị vứt bỏ vào những miền u
tối sâu thẳm. Nguồn tri thức người thế là gần như cạn kiệt. Và mặc dù dòng
sông vẫn còn đang chảy ngoài kia, con người vẫn chẳng làm cách nào cho
sóng dựng cao hơn hoặc làm đổi dòng chảy đi.
Có điều là nước Trung Hoa thì đã tồn tại nhiều thế kỉ. Những kẻ chinh
phục Trung Hoa lại đã tiếp nhận tập tục Trung Hoa. Trên mảnh đất ấy chỉ
thấy trật tự ổn định. Một thứ hạnh phúc vật chất hiện ra khắp nơi trên đất
nước này. Các cuộc cách mạng rất ít bùng nổ nơi đây, và chiến tranh thì có
thể nói là chẳng ai biết đến nữa.
Vậy là, chúng ta chẳng nên tự ru ngủ là những tộc người man rợ vẫn còn
ở rất xa. Vì nếu có những dân tộc tự nguyện để ánh sáng bị tước mất khỏi
đôi tay mình, thì cũng lại có những dân tộc khác lại lấy chân tự dẫm lên
mình và tự bóp nghẹt mình.
