cuộc cách mạng dân chủ còn đang diễn ra, và họ cũng không chấp nhận
chân lí ấy ngay sau khi cuộc cách mạng đó mới hoàn thành. Họ tình nguyện
làm điều tốt đẹp cho nhân dân; song họ muốn tiếp tục giữ cho nhân dân chắc
chắn là ở cách xa họ. Họ nghĩ rằng như thế là đủ; song họ đã lầm. Theo cách
đó, họ sẽ tự huỷ diệt mình mà vẫn chẳng ủ nóng được tấm lòng những con
người sống vây quanh họ. Nhân dân đâu có đòi họ từ bỏ đồng tiền; nhân dân
muốn họ từ bỏ tính kiêu căng.
Có người nói rằng ở Hoa Kì không bao giờ cạn trí tưởng tượng để nghĩ ra
những phương tiện làm gia tăng tài sản của nhân dân và thoả mãn các nhu
cầu của công chúng. Những cư dân thông tuệ nhất của mỗi xã không ngừng
dùng trí tuệ của mình để phát hiện ra những bí mật mới thích hợp cho việc
gia tăng thịnh vượng chung; và một khi họ đã tìm ra được một vài bí mật
nào đó, thì họ liền vội vàng đưa ngay cho công chúng.
Khi xem xét kĩ những tật xấu và những non kém thường được những
người cầm quyền nước Mĩ vạch ra, ta ngạc nhiên không hiểu vì sao đất nước
này vẫn ngày càng thịnh vượng, và ngạc nhiên như thế là sai. Đâu có phải
cái ông pháp quan được bầu ra đã làm cho nước Mĩ dân chủ thịnh vượng
lên; nhưng nước Mĩ dân chủ thịnh vượng lên được là vì cái vị pháp quan kia
là do dân bầu ra.
Sẽ là bất công nếu tin rằng chủ nghĩa ái quốc của người Mĩ và lòng nhiệt
thành của mỗi con người đó đối với hạnh phúc của đồng bào mình chẳng có
gì là thật hết. Dù rằng lợi ích cá nhân vẫn chi phối phần lớn các hành động
của con người đấy, nhưng ở Hoa Kì cũng như ở mọi nơi, lợi ích cá nhân
không chi phối tất cả.
Tôi phải nói rằng tôi thường thấy người Mĩ có những hi sinh thực sự và to
tát cho sự nghiệp chung, và tôi từng cả trăm lần nhận thấy là khi cần thì hầu
như họ không khi nào không giúp đỡ lẫn nhau một cách chân tình.
Những thiết chế tự do trong tay các cư dân Hoa Kì và những quyền chính
trị mà họ đem sử dụng không biết bao lần, không ngừng nhắc nhở bằng vô
vàn phương cách cho các công dân rằng họ đang sống chung trong xã hội.
Những điều đó luôn luôn dẫn dắt đầu óc con người đi tới cái tinh thần này,
