nghiên cứu làm sáng tỏ một sự thật nào đó hoặc để triển khai một tình cảm
dựa trên một tấm gương lớn, khi đó họ cũng lập hội để hoạt động.
Khắp nơi nơi khi có công trình mới mẻ nào, mà ở Pháp bạn sẽ thấy đứng
đầu là một người của chính quyền và ở Anh là một người của Hoàng gia, thì
bạn hãy tin rằng ở Hoa Kì đứng đầu công trình mới đó là một hiệp hội.
Tôi từng bắt gặp ở nước Mĩ những kiểu hiệp hội mà phải thú nhận là
chẳng hiểu họ lập ra để làm gì và tôi lắm khi chiêm ngưỡng cái tài năng vô
tận những con người ở nước Mĩ đem ra thi thố để xác định một mục tiêu
chung cho những nỗ lực của số rất đông con người và rồi còn làm cho những
con người ấy vẫn bước đi một cách tự do bên trong các tổ chức ấy.
Tôi lùng đọc những tài liệu từ xưa của nước Anh, những tài liệu từ đó có
được người Mĩ nhặt ra một số luật lệ và vô số cách dùng, và thấy được rằng
người Mĩ đã đi khá xa và thấy họ dùng khái niệm hiệp hội một cách khá bền
bỉ và khéo léo đến thế. Thường có chuyện là người Anh thực hiện riêng rẽ
được những công cuộc rất to tát, trong khi đó, ta chẳng thấy một công trình
thật nhỏ bé nào mà người Mĩ lại không kết hội lại để cùng nhau làm. Hiển
nhiên là người Anh coi hiệp hội như một phương tiện hành động đầy sức
mạnh; nhưng hình như người Mĩ lại coi phương tiện hiệp hội là công cụ
hành động duy nhất.
Vậy là cái xứ sở dân chủ nhất của trái đất này cũng là xứ sở ở đó con
người đã có được cái kĩ năng hoàn thiện nhất thời nay cùng đeo đuổi mục
tiêu của những ước vọng chung và đem áp dụng cái khoa học mới mẻ này
vào được cho vô vàn đối tượng. Đó chỉ là chuyện tình cờ, hay là giữa các
hiệp hội – đoàn thể và quyền bình đẳng phải có một mối liên quan tất yếu
nào chứ?
Các xã hội quý tộc trị luôn luôn chứa đựng trong lòng nó một nhóm nhỏ
công dân rất thế lực và rất giàu nằm giữa vô thiên lủng những cá nhân không
đủ sức tự mình làm bất cứ điều gì. Mỗi con người giàu có và thế lực này có
khả năng tự mình làm nên những công trình lớn.
