Ở châu Âu, học thuyết về lợi ích thô lỗ hơn ở nước Mĩ, đồng thời nó cũng
ít phổ biến và nhất là ít bộc lộ ra ngoài, và hàng ngày người ta vẫn giả vờ là
đang có những hi sinh lớn lao không có nữa.
Người Mĩ thì ngược lại, họ khoái dùng cái khái niệm “lợi ích riêng được
nhận thức đúng” để giải thích hầu hết những hành động trong đời họ. Họ ân
cần chỉ rõ vì sao cái tình yêu được khai sáng đối với bản thân đã khiến họ
không ngừng tự nguyện hi sinh cho lợi ích của bang một phần thời gian và
tài sản của họ. Tôi cho rằng trong việc này đôi khi người Mĩ không công
bằng lắm. Bởi vì thường khi ta vẫn thấy ở Hoa Kì, cũng như ở khắp nơi,
những công dân lao vào những công việc không vụ lợi và không suy nghĩ
như thông thường với mọi con người. Nhưng người Mĩ không mấy khi thừa
nhận là họ vì buông thả mà có những hành vi như thế. Họ thích vinh danh
cho triết lí của họ hơn là vinh danh cho bản thân họ.
Tôi nghĩ mình có thể dừng lại ở đoạn này và không tìm cách phán xét
những gì mới viết ra nữa. Phải có đôi lời biện hộ, vì đề tài cực kì khó.
Nhưng tôi không muốn lợi dụng chuyện ấy, và tôi muốn bạn đọc, sau khi đã
thấy rõ mục đích của tôi, sẽ từ chối đọc tiếp những gì tôi sắp viết ra hơn là
để vấn đề bị bỏ lửng giữa chừng.
“Lợi ích riêng được nhận thức đúng” là một học thuyết hơi “cao”, nhưng
rành rọt và chắc chắn. Học thuyết này không định vươn tới những đối tượng
to tát; nhưng nó chẳng cần mấy cố gắng cũng đạt tới được mọi đối tượng nó
định nhắm vào. Do chỗ học thuyết đó ở trong tầm của mọi trình độ trí tuệ,
nên mỗi con người đều dễ dàng nắm bắt được nó và giữ lấy nó chẳng mấy
khó khăn. Do chỗ nó thích nghi được một cách tuyệt vời với những yếu đuối
của con người, nên nó cũng dễ dàng bành trướng và cũng chẳng khó khăn gì
trong việc gìn giữ cái đế chế tinh thần ấy, bởi vì nó dùng lợi ích cá nhân con
người để chống lại con người và lấy đó làm cái gậy thúc để kích thích con
người đặng điều khiển các đam mê của con người.
Học thuyết “lợi ích cá nhân được nhận thức đúng” không tạo ra những hi
sinh to tát; nhưng hàng ngày nó gợi cho con người thực hiện những hi sinh
nho nhỏ. Chỉ riêng học thuyết đó thôi, nó không đủ để tạo ra một con người
