gì, mỗi lúc anh ta lại tưởng tượng thấy cả ngàn chuyện khác nữa, mà nếu
không vội vàng lên, thì cái chết sẽ ngăn cản anh ta hưởng thụ chúng. Riêng
ý nghĩ đó là đủ để đầu óc anh ta đầy bối rối, đầy e sợ và tiếc nuối, khiến cho
tinh thần anh ta không lúc nào ngơi nghỉ và buộc anh ta thay đổi xoành
xoạch các ý đồ và nơi chốn.
Nếu như gắn với cái thích thú hạnh phúc vật chất mà lại có cái trạng thái
xã hội ở đó cả luật pháp lẫn tập tục đều không níu giữ con người ở yên một
chỗ, điều này sẽ là một kích thích to tát thêm nữa cho nỗi âu lo trong lòng
con người: ta sẽ thấy con người liên tục thay đổi đường đi, vì e rằng chưa đi
đúng con đường ngắn nhất sẽ phải dẫn anh ta đến hạnh phúc.
Vả chăng cũng dễ dàng nhận thấy rằng, con người đầy đam mê đi tìm
những thú vui vật chất thì cũng thuộc loại người cả thèm chóng chán; do chỗ
mục tiêu cuối cùng là hưởng thụ, nên phương tiện đạt tới mục tiêu cũng phải
nhanh chóng và dễ dàng, nếu không công sức bỏ ra chẳng bõ sự hưởng thụ.
Vì thế nên phần lớn linh hồn của các người đi làm việc kiếm tìm đó đều vừa
đầy nhiệt huyết lại vừa yếu mềm, vừa hung bạo lại vừa uỷ mị. Lắm khi cái
chết còn không đáng sợ bằng sự liên tục nỗ lực đi tới chỉ một mục tiêu như
thế.
Sự bình đẳng dẫn dắt theo một con đường trực diện hơn nhiều và tới vô
vàn tác động như những gì tôi vừa mô tả.
Khi mọi đặc quyền do nguồn gốc ra đời đều bị thủ tiêu, khi mọi nghề
nghiệp đều mở cửa cho tất cả mọi người và con người có thể tự mình đi tới
từng đỉnh cao trong mọi đỉnh cao, thì khi đó dường như một sự nghiệp vô
cùng rộng lớn và dễ dàng được mở ra trước tham vọng của mọi con người,
và họ tự nhiên hình dung thấy mình được hấp dẫn vì những vận mệnh lớn
lao. Nhưng đó là một cách nhìn sai lạc ngày lại ngày được kinh nghiệm uốn
nắn lại cho. Cũng cái quyền bình đẳng ấy, cái quyền khiến cho mỗi công dân
có được những hi vọng vô cùng lớn, lại khiến cho tất cả các công dân kia
trên tư cách cá nhân đều thành những kẻ yếu đuối. Nó hạn chế sức mạnh các
công dân từ khắp các phía, đồng thời nó cũng cho phép các ước vọng của
công dân đó được trải rộng ra.
