bạo hành kiểu này, dù không dày xéo nhân loại dưới chân, song lại trực tiếp
đối lập với tài năng thương mại và bản năng sản xuất công nghiệp.
Vì thế mà con người ở các thời kì dân chủ cần phải được tự do, để họ tạo
ra dễ dàng hơn những hưởng thụ vật chất mà lúc nào họ cũng thèm thuồng.
Tuy nhiên đôi khi sự thích thú quá trớn của họ với những hưởng thụ đó lại
đưa họ sa chân vào cạm bẫy đầu tiên bắt gặp. Khi đó đam mê hạnh phúc
quay lại phản bội chính nó và bỏ đi mà chẳng thèm nhìn thấy đối tượng nó
thèm thuồng đeo đuổi.
Thật vậy, có một khúc chuyển tiếp cực kì nguy hiểm trong cuộc sống các
quốc gia dân trị.
Khi sự thích thú hưởng thụ vật chất phát triển tại một trong những quốc
gia đó nhanh hơn sự phát triển của ánh sáng trí tuệ và những thói quen sử
dụng quyền tự do, khi đó sẽ xuất hiện một thời điểm con người như thể
không còn là chính mình nữa một khi họ được nhìn thấy những tài sản mới
mẻ mà họ sẵn sàng nắm bắt lấy. Chỉ còn có mỗi một mối lo toan là lập
nghiệp làm giàu, họ chẳng còn nhìn thấy mối dây liên hệ chặt chẽ gắn kết
gia sản riêng của mỗi người trong bọn họ với sự thịnh vượng chung của tất
cả mọi người. Chẳng cần phải thu lại từ tay những công dân ấy các quyền họ
đã có được; họ tự tay mình để rơi tuột chúng đi rồi. Việc thực thi các nghĩa
vụ chính trị của họ như thể chỉ còn là một chuyện trái ý gây khó chịu làm họ
phải rời bỏ công việc sản xuất. Khi cần bàn tính chuyện chọn người đại diện,
chuyện ủng hộ hệ thống quyền lực, chuyện chung nhau giải quyết những vấn
đề chung, thì họ thấy thiếu thời gian; họ không muốn tiêu phí thời giờ vàng
bạc vào những công việc vô tích sự. Họ coi đó là trò chơi của những kẻ vô
công rồi nghề không thích hợp chút gì với những con người nghiêm túc và
bận bịu vì những lợi ích nghiêm trọng của cuộc đời. Những con người ấy
ngỡ rằng họ đang theo đuổi học thuyết về lợi ích, nhưng họ chỉ có một ý
niệm mơ hồ thô kệch về thế nào là lợi ích, và để chuyên chú vào những điều
được họ gọi tên là “công chuyện“, họ làm ngơ cái công chuyện chính yếu,
ấy là làm chủ được bản thân mình.
