Vẫn chưa hết, và đây nữa mới lại là một khúc quanh co khó hiểu nữa của
trái tim con người.
Một người Mĩ lúc nào cũng nói đến sự bình đẳng tuyệt vời đang ngự trị
Hoa Kì. Anh ta bộc lộ thẳng thắn sự kiêu hãnh vì phẩm chất đó của đất nước
mình. Nhưng anh lại kín đáo tỏ ra đau khổ vì chuyện bình đẳng bình quyền
ấy, và anh luôn luôn muốn chứng tỏ rằng với riêng anh thì đó lại là một
ngoại lệ của cái toàn cảnh chung mà anh vẫn hết lời xưng tụng.
Hiếm khi không bắt gặp người Mĩ nào lại không muốn tỏ ra mình có họ
hàng hang hốc với những nhà khẩn địa đầu tiên, và tôi cảm thấy như thể
nước Mĩ đang được chất đầy đàn lũ con cháu của những danh gia vọng tộc
nước Anh xưa.
Khi một người Mĩ giàu có đến châu Âu, điều đầu tiên anh ta chăm lo là
được bao vây bằng đủ mọi thứ xa hoa sang trọng; và anh ta vô cùng sợ bị
người ta coi mình như một công dân bình thường của một nền dân chủ, và
anh ta dùng muôn phương ngàn kế để mỗi ngày lại phô ra trước mắt bạn một
dáng vẻ giàu sang mới của mình. Anh thường ngụ ở khu phố nhiều người
biết tiếng; kẻ hầu người hạ suốt ngày đêm vây quanh.
Tôi có nghe một người Mĩ than phiền rằng, tại các salon có tiếng ở Paris
ta chỉ gặp một xã hội pha tạp. Theo ông, thị hiếu ở các salon đó không được
thuần khiết lắm, và ông khéo léo làm cho mọi người hiểu rằng ở đó, theo ý
ông, lề thói con người cư xử với nhau thiếu sang trọng. Ông không sao quen
được với việc nhìn thấy tinh thần con người ẩn nấp dưới những hình thức
thô kệch.
Chúng ta chẳng nên ngạc nhiên trước những biểu hiện đối nghịch như
vậy.
Nếu như những dấu vết phân biệt theo lối quý tộc xưa vẫn chưa hoàn toàn
bị xoá sổ ở Hoa Kì như thế, chắc là người Mĩ ở trong nước sẽ tỏ ra bớt giản
dị và bớt khoan dung đi, còn khi sang Pháp họ sẽ bớt đòi hỏi và bớt vay
mượn hơn.
