thì đam mê càng mạnh mẽ. Đến độ có thể nói rằng chính bạo lực trong các
đam mê của con người dân chủ khiến cho người Mĩ hết sức có kỉ luật, khuôn
phép. Tâm hồn họ bị khuấy rối nhưng cuộc sống của họ đi vào nền nếp.
Những gì tôi nói về người Mĩ cũng áp dụng được cho hầu hết mọi con
người thời nay. Tính đa dạng biến mất khỏi cuộc sống của loài người; ta bắt
gặp những cung cách hành động, suy nghĩ và cảm nhận như nhau ở khắp các
xó xỉnh của trái đất này. Điều đó không có nguyên nhân ở chỗ các dân tộc
càng ngày càng thực hiện và sao chép trung thành nhau, mà là vì con người
tại từng nước, do càng ngày càng tách xa khỏi những tư tưởng và tình cảm
riêng của một đẳng cấp, một nghề nghiệp, một dòng họ, nên họ đồng thời
cùng đạt tới cái gì là đặc trưng nhất cho con người mà ở đâu đâu cũng như
vậy cả. Con người giống nhau như vậy, dù rằng họ chẳng bắt chước nhau.
Họ như thể những du khách tản mát trong một khu rừng lớn mà mọi con
đường đều dẫn đến cùng một điểm. Nếu như tất cả đều cùng nhận ra cái
điểm ấy và cùng bước theo hướng đó, chẳng cần tìm đến nhau, chẳng nhìn
thấy nhau và chẳng quen biết nhau, họ sẽ ngạc nhiên thấy mình cùng tụ hội
tại một địa điểm. Những ai định tìm đối tượng nghiên cứu và bắt chước,
không phải lấy đối tượng là một con người cụ thể nào đó, mà là con người
trần trụi, cuối cùng sẽ gặp được nhau trong những tập tục chung như nhau, y
như thể các du khách kia gặp nhau chỗ bùng binh ở ngã tư đường.
