đốt cháy trái tim những kẻ mang tham vọng đó nhưng không mang lại kết
quả gì.
Thế nhưng dần dần những dấu vết cuối cùng còn sót lại của cuộc đấu
tranh cũng bị xoá nhoà. Những tồn di của nền quý tộc trị cũng biến mất nốt.
Con người quên đi các biến cố lớn đã diễn ra sau khi nền quý tộc trị đó sụp
đổ. Sau chiến tranh là nghỉ ngơi, quyền hành dựa trên quy tắc tái sinh trong
lòng một thế giới. Các tham vọng ở đó cân bằng với phương tiện. Các nhu
cầu, tư tưởng và cả tình cảm diễn ra kéo theo nhau. Cuối cùng con người
được cào bằng với nhau: xã hội dân chủ đã đến hồi ổn định chắc chắn.
Nếu chúng ta xem xét một quốc gia dân chủ đã đạt tới trạng thái thường
xuyên và bình thường như thế, ta sẽ được thấy một cảnh tượng khác hẳn với
cái cảnh tượng chúng ta vừa mới bắt gặp, và chúng ta dễ dàng đánh giá rằng,
nếu có tham vọng lớn trong khi các điều kiện đang được cào bằng với nhau,
thì tham vọng đó mất đi cái tính chất đó – tham vọng không lớn nữa – một
khi các điều kiện trở nên ngang bằng với nhau.
Do chỗ các gia sản lớn đều được đem chia ra và khoa học thì mang tính
phổ biến, nên chẳng còn ai là người tuyệt đối bị thiếu thốn cả trí tuệ lẫn của
cải. Những đặc quyền và những sự thiếu năng lực mang tính giai cấp đang bị
xoá sổ, và con người đang phá tan vĩnh viễn mọi mối dây trói buộc bắt họ
phải bất động, nên trong đầu óc mỗi con người đều mang tư tưởng về sự tiến
bộ. Cái ước vọng được nâng cao con người mình lên xuất hiện cùng lúc
trong mọi trái tim. Mỗi con người đều muốn thoát ra khỏi địa vị của mình.
Tham vọng trở thành một tình cảm phổ biến.
Thế nhưng, nếu như sự bình đẳng các điều kiện đem lại một số nguồn lực
cho tất cả các công dân, thì nó cũng ngăn chặn để không một công dân nào
có những nguồn lực quá lớn. Điều đó tất yếu giam hãm các ước vọng trong
những giới hạn khá chật hẹp. Như vậy tại các quốc gia dân chủ, tham vọng
trở nên vô cùng mãnh liệt và bền bỉ, nhưng nó không làm cách gì hướng
được lên thật cao. Và trong cuộc sống ở đó, thông thường con người chỉ
mon men thèm khát những điều nho nhỏ trong tầm tay họ thôi.
