Không phải là vì gia sản của họ bé nhỏ mà con người ở các quốc gia dân
chủ không bén mảng đến tham vọng lớn, mà bởi vì ngày ngày họ phải cật
lực để làm cho gia sản được cải thiện. Họ bắt buộc đầu óc phải huy động
toàn lực ra làm những công việc tầm thường; đó là điều rồi sẽ khiến cho tâm
hồn họ không có được tầm nhìn xa và quyền năng tinh thần của nó cũng vì
hạn hẹp lại. Lẽ ra họ phải nghèo hơn rất nhiều nữa để có thể tồn tại lớn lao
hơn.
Số lượng ít ỏi những công dân giàu có sống trong một nước dân chủ cũng
chẳng thể đứng ngoài quy luật đó. Một con người cứ được nâng cao dần
từng mức đến chỗ giàu có và đầy quyền lực thì, trong hành trình lao động
dài dặc đó, anh ta sẽ tiêm nhiễm thói thận trọng và kiềm chế mà sau đó khó
mà rũ bỏ nổi. Con người không thể cơi nới tâm hồn mình như nó vẫn cơi nới
ngôi nhà của nó.
Một nhận xét tương tự cũng có thể đem áp dụng cho con cái của cũng con
người đó. Đúng là lũ con cái này được sinh ra trong một vị trí xã hội cao,
nhưng cha mẹ họ vốn là những kẻ ở vị trí thấp. Lũ con cháu này lớn lên giữa
những tình cảm và tư tưởng mà sau này họ khó mà rũ bỏ đi nổi. Và ta có thể
tin rằng họ cũng đồng thời thừa kế của cha mẹ họ cả những bản năng lẫn tài
sản.
Ngược lại, có khi xảy ra việc kẻ hậu duệ nghèo nhất của một tầng lớp quý
tộc hùng mạnh lại bộc lộ một tham vọng lớn, bởi vì những quan niệm đã
thành truyền thống của cái giống đó và tư tưởng chung của tầng lớp đó trong
một thời gian vẫn còn giữ cho kẻ hậu duệ đó sống ở vị trí cao hơn mức tài
sản của nó.
Đó cũng là điều ngăn cản con người thời dân chủ không lao vào những
tham vọng lớn, coi như cái thời gian dự kiến sẽ phải trôi đi trước khi họ đủ
sức bắt tay vào cuộc. Pascal từng nói rằng “một đại thuận lợi cho con người,
ấy là cái khả năng ngay từ khi mười tám đôi mươi nó được đặt vào hoàn
cảnh phải sống thử như một con người ở tuổi năm mươi; đó là ba chục năm
“thắng quả đậm” chẳng mấy nhọc nhằn”. Thông thường thì với những tham
vọng của con người sống trong một nền dân chủ, họ thiếu mất cái ba chục
