5
BÀI IV - BÁT CHÁNH ĐẠO
L
àm sao diệt trừ được những nguyên nhân của khổ đau? Những phương
cách nào dùng để loại trừ những ô-trược dẫn đến khổ đau? Ðó là con đường
Phật dạy. Ðó là Trung Ðạo, con đường tiết chế điều độ. Quý vị nhớ lại cuộc
đời của Ðức Phật có hai giai đoạn khác nhau trước khi Ngài giác ngộ. Giai
đoạn trước khi Ngài từ bỏ trần tục sau khi vui hưởng một đời sống xa hoa.
Chẳng hạn, Ngài có ba lâu đài, mỗi lâu đài dùng cho một mùa. Ngài sống
xa hoa đến độ mà ta không thể tưởng tượng nổi. Rồi giai đoạn vàng son này
thay thể bằng sáu năm tu hành cực kỳ khổ hạnh và hành xác sau khi Ngài
từ bỏ thú vui trần tục để sống màn trời chiếu đất, quần áo tồi tàn và chịu đói
khát trong một thời gian dài. Ngoài những thiếu thốn trên, Ngài còn chịu
các đau đớn dày vò thân thể khi tu tập hành xác, khi ngủ trên giường gai,
ngồi giữa đống lửa dưới cái nóng gay gắt của mặt trời lúc ban trưa. Sau khi
đã có kinh nghiệm về những sự xa hoa và thiếu thốn đến cùng cực này,
Ngài nhận thấy chúng thật phù phiếm, và khám phá ra con đường Trung
Ðạo để tránh cực đoan của sự ham mê lạc thú và hành xác. Nhận thức bản
chất của hai cực đoan đó do kinh nghiệm bản thân, Ngài tiến tới Trung Ðạo
là con đường tránh cả hai cực đoan. Chúng ta sẽ thấy ở phần sau, Trung
Ðạo có những phần giải thích sâu xa và ý nghĩa, nhưng quan trọng và thiết
yếu nhất là sự điều hòa trong lối sống, thái độ, và mọi việc của mình.
Chúng ta thí dụ lấy ba sợi dây của một cây đàn để tượng trưng Trung
Ðạo. Ðức Phật có người đệ tử tên Sona hành thiền quá sức đến nỗi không
tiếp tục được nữa. Sona muốn hồi tục. Hiểu rõ vấn đề, Ngài liền hỏi: "Sona,
trước khi con trở thành tu sĩ, con là một nhạc sĩ phải không?". Sona trả lời:
"Thưa đúng như vậy". Ngài tiếp: "Là nhạc sĩ con biết dây đàn nào tạo âm
