ta hiểu thêm nhiều hơn. Rồi về già, chúng ta mất sức mạnh của khả năng
tinh thần và trở nên như trẻ con. Tâm của chúng ta bị chi phối bởi vô
thường. Ðiều này cũng đúng với tất cả mọi vật quanh ta. Mọi vật chúng ta
nhìn thấy quanh ta đều vô thường. Không có một vật nào có thể trường tồn:
văn phòng, chùa, sông, hòn đảo, dãy núi, biển cả, tất cả đều vô thường.
Chúng ta biết rõ rằng tất cả những hiện tượng thiên nhiên ấy, cả đến những
thứ có vẻ trường tồn nhất như thái dương hệ một ngày nào đó sẽ suy tàn và
tắt rụi.
Tiến trình thay đổi không ngừng của mọi vật - riêng hay chung, nội
hay ngoại, đang lặng lẽ trôi qua mà ta không nhận thấy, và nó đã bị vô
thường ảnh hưởng mật thiết tới chúng ta hàng ngày. Sự quan hệ với những
người khác cũng bị chi phối bởi đặc tính của vô thường và sự thay đổi. Bạn
trở thành thù, và thù trở thành bạn. Thù trở thành người thân và người thân
trở thành kẻ thù. Nếu nhìn kỹ vào cuộc đời đã qua, chúng ta thấy vô thường
đã ảnh hưởng đến mọi liên hệ giữa ta với người khác như thế nào. Của cải
của chúng ta cũng vô thường. Những vật mà chúng ta yêu thích như nhà
cửa, xe cộ, quần áo, tất cả mọi thứ đó đều vô thường. Tất cả mọi thứ đó đều
sẽ suy tàn và hư hoại. Cho nên trong tất cả các trạng huống của cuộc đời
chúng ta, dù là người hay vật chất, dù là việc giao tế với người khác, dù là
của cải, vô thường là một sự việc được kiểm chứng bằng quan sát trực tiếp.
Hiểu vô thường không những quan trọng cho chúng ta trong việc thực
hành Giáo Pháp mà còn rất quan trọng cho đời sống hàng ngày của chúng
ta. Tình bằng hữu đã bao lần bị thương tổn hay chấm dứt như thế nào vì
chúng ta không chấp nhận việc thay đổi thái độ hay quan tâm của người
bạn hay quyền lợi của họ, vân vân... Các cuộc hôn nhân tan vỡ vì một bên
hay cả hai bên đều không lưu ý đến sự thay đổi của người phối ngẫu. Sở dĩ
như vậy là vì chúng ta chấp chặt vào ý kiến của mình, không thấy sự thay
đổi về tính nết và nhân cách của người bạn và thân nhân nên chúng ta thất
bại trong việc phát triển tình hữu nghị một cách tích cực; và chúng ta thiếu
sự hiểu biết lẫn nhau.
Cũng vậy, trong công việc làm ăn, hay trong đời sống ngoài xã hội,
chúng ta không hy vọng thành công nếu chúng ta không bắt kịp sự thay đổi
