12
BÀI XI - BA ÐẶC TÍNH PHỔ QUÁT (TAM TƯỚNG PHÁP)
B
a đặc tính phổ quát của cuộc sống là một phần quan trọng trong giáo lý
của Ðức Phật. Giống như Tứ Diệu Ðế, Nghiệp, Lý Nhân Duyên, Năm Uẩn,
Ba Ðặc Tính là một phần của cái mà chúng ta gọi là nội dung học thuyết
của trí tuệ. Nói một cách khác, khi nói về kiến thức, về sự hiểu biết là đã
ngụ ý nói đến trí tuệ, mà giáo lý này luôn luôn có trong tâm chúng ta.
Trước khi khảo sát từng đặc tính một, hãy giải thích xem chúng nghĩa
là gì và chúng có lợi ích trong đường lối nào. Trước hết, một đặc tính là gì
và cái gì không phải là một đặc tính. Một đặc tính là cái có liên quan thiết
yếu với một cái gì khác. Vì lẽ cái đặc tính phải liên quan với một cái gì
khác, nó có thể cho ta biết tính chất của cái đó. Hãy lấy một thí dụ. Nhiệt là
đặc tính của lửa nhưng không phải là đặc tính của nuớc. Nhiệt là đặc tính
của lửa vì sức nóng của lửa bao giờ cũng liên hệ và không thay đổi với lửa.
Nói một cách khác, sức nóng của nước tùy thuộc các yếu tố bên ngoài như
bếp điện, sức nóng của mặt trời, vân vân... Nhưng nhiệt là tính chất thiên
nhiên của lửa. Trong ý nghĩa này, Ðức Phật dùng từ ngữ đặc tính để nói đến
những dữ kiện về bản chất của cuộc sống, luôn luôn liên hệ đến cuộc sống,
và luôn luôn được tìm thấy trong cuộc sống. Ðặc tính của nhiệt bao giờ
cũng liên can với lửa. Cho nên chúng ta có thể hiểu được tính chất của lửa
từ nhiệt. Chúng ta biết lửa rất nóng. Chúng ta biết chúng ta dùng lửa để nấu
ăn, để sưởi, vân vân... Ðặc tính của nhiệt cho chúng ta biết lửa như thế nào,
dùng nó như thế nào, và xử lý nó như thế nào? Nếu ta nghĩ đến đặc tính của
nhiệt liên hệ với nước, chúng ta không thể sử dụng nước được vì lẽ nhiệt
không bao giờ liên hệ với nước. Chúng ta không thể nấu thức ăn với nước
được. Chúng ta không thể sưởi với nước được. Cho nên khi Ðức Phật nói
