về cõi Phật.
Những con đò bập bềnh đè mặt nước, chiếc nọ trước chiếc kia. Khách đi
thuyền miệng không ngớt tiếng niệm Phật. Họ niệm Phật để chào nhau,
họ niệm Phật để cho đò mau tới bến. Họ niệm Phật để cầu chúc cho mình
và cho các bạn đồng hành. Những con đò vào gặp những con đò đi ra,
tiếng niệm Phật lại càng vang dội hơn. Các nam thanh nữ tú, các cụ già,
các thiếu phụ, mặc dầu không hề quen biết, vồn vã nhau trong tiếng
chào, cầu chúc cho nhau những điều may mắn. Những nụ cười đón
những nụ cười, những nét mặt hân hoan đáp lại những nét mặt hân hoan.
Tỉnh cũng như quê, ở đây người ta không phân biệt ai sang ai hèn. Đạo
giáo đâu có giai cấp, và đức Phật đâu có của riêng ai. Những chàng thanh
niên thành thị, ăn vận rất lịch sự tới nơi đây hằng tươi tỉnh chào các cụ
già quê, chào các thiếu nữ đồng ruộng, và những cô áo quần sặc sỡ xanh
đỏ tím hồng ở đây vẫn là bạn của những cô quần sồi áo vải. Ai gặp ai
cũng đều mừng rỡ, và những tiếng Nam mô hồn nhiên xuất ở cửa miệng
mọi người như muốn tả hết nghĩa bác ái của Đức Phật. Tiếng Nam mô
của khách trẩy hội như làm nhịp cho cô lái đò bơi, và đều đều theo tay
lái, thuyền lướt sóng thấm thoát đã tới chùa Trình.
Khách có người vào lễ chùa Trình, có người đi thẳng.
Sao chùa này gọi là chùa Trình? Khách trẩy hội vào chùa như trình diện
trước khi tới cảnh Phật, và khách ra về cũng vào lễ chùa này như để từ
giã cảnh Hương Sơn.
Chùa Trình cách bến đò Suối chừng 500 thước. Rời khỏi chùa Trình,
thuyền đi được chừng hai cây số sẽ gặp một nhánh suối khác, nhánh suối
này dẫn khách tới chùa Long Vân, chùa có động tuyệt đẹp, cũng là một
thắng cảnh thuộc phạm vi chùa Hương.
Thuyền cứ lướt theo dòng suối cho tới khi thấy ngọn núi Mâm Xôi Con
Gà sừng sững hiện ra là sắp tới chùa Ngoài, tức là chùa Thiên Trù. Khỏi
núi này một quãng là bến Thiên Trù có đường xây dốc thoai thoải để
khách lên chùa.
