Cảnh Phật thiền đầy thiện tính làm cho ai cũng hân hoan niềm nở cùng
nhau.
Trên đường vào chùa Trong, cách chùa Thiên Trù một quãng ngắn, có lối
rẽ lên chùa Tiên ở sườn một trái núi nhỏ bên tay mặt, cao hơn đường đi
khoảng hai ba chục thước. Chùa Tiên được xây lên với một động đá nhỏ,
có hai lối ra vào khác nhau. Động đá có nhiều thạch nhũ rủ xuống rất
đẹp. Vào động chùa Tiên, nếu không quen, người ta không thể nào ở lâu
được vì khói hương thơm ngát, động đá nhỏ, khói thoát ra ngoài không
kịp.
Từ chùa Tiên đi một thôi đường dài đến chùa Giải Oan, cách đường đi
một chút về phía tay trái. Chùa này mang tên Giải Oan, vì có một giếng
nhỏ gọi là giếng Giải Oan, giếng do mạch tự động trong núi đá chảy ra
thành dáng suối nhỏ, nước trong và mát. Khách lễ chùa tin rằng nếu
uống nước giếng này thì con người được thanh thản tươi vui, nỗi oan
khiên sầu muộn hầu như được tiêu giải hết. Cũng vì thế, có nhiều người
sau khi đã uống nước suối còn cầu khẩn Đức Phật và xin một vài chai
nước suối mang về làm quà cho họ hàng, bè bạn.
Từ chùa Giải Oan đi một độ đường dài nữa đến chùa Cửa Võng. Chùa
mang tên theo lối kiến trúc, nhìn bên ngoài phía trước giống như cái cửa
võng trước hậu cung các đền thờ. Qua chùa Cửa Võng đến chùa Trong
tức động Hương Tích, tuy vậy còn phải đi một độ đường khá xa, phần
nhiều leo dốc. Động Hương Tích ở gần đỉnh một trái núi. Đến cửa động,
như hình hàm rồng, khách phải xuống mấy chục bậc xây, sâu hơn cửa
động trên mười thước mới vào được trong động. Ngay trước cửa động có
hai cây chò vẫy rất thẳng và rất cao, đó là thứ gỗ quý và hiếm có ở miền
Bắc. Xuống hết bậc xây, ngay trước cửa động, khách thấy ngay một giải
thạch nhũ từ trên rủ xuống trên có chữ đề Nam Thiên Đệ Nhất Động, nét
bút rất sắc sảo, tương truyền là bút tích của vua Lê Thánh Tôn.
Động Hương Sơn có tượng thờ Đức Phật Bà Quan Âm và chư vị La
Hán. Cứ theo lời truyền lại, động này là nơi Đức Phật Bà đã tu thành
chính quả, mới có tên gọi là động Hương Tích.
