Thổi cơm thi
Ngoài bốn tục trên, nhiều ít gì cũng có tính cách tàn bạo, dân làng Tích
Sơn trong kỳ hội đầu năm còn có tục thổi cơm thi. Với tục này, việc nội
trợ được khuyến khích, việc bếp núc bao giờ cũng ở trong tay phụ nữ.
Nồi cơm dự thi nhân danh một thanh niên trong hai giáp, nhưng nấu nồi
cơm chính các bà, các cô trong làng đảm nhiệm.
Theo lệ làng, nhân ngày hội Xuân, trai làng cho đến bốn mươi tuổi phải
thổi mỗi người một nồi cơm, mang tới Đình trình với các cụ và các quan
viên. Không phải ai là người làng cũng được dự cuộc thi nấu cơm này, là
người làng, nhưng phải là người đã vào làng, nghĩa là đã nộp lệ hương
ẩm để ghi tên vào sổ làng, dân làng mới chấp nhận cho dự cuộc thi.
Thi cơm có thể coi là tục lệ chính của ngày hội, mọi người đều chú ý tới
và dân chúng các làng lân cận thường kéo nhau tới để chứng kiến cuộc
thi này. Nhờ có tục thổi cơm thi, con gái làng Tích Sơn cô nào cũng thổi
cơm rất khéo. Theo các cụ trong làng, gái quê không biết thổi cơm cho
dẻo là đồ đoảng, đồ vứt đi.
Phải nhận rằng dân làng Tích Sơn có một nghệ thuật thổi cơm. Nồi cơn
của họ chín, không bao giờ có cháy, lại gióc nồi một cách lạ lùng. Hơn
nữa, cơm tuy ở nguyên trong nồi, nhưng lại mịn như cơm nắm. Có thể cả
một nồi cơm đổ ra chỉ là một nắm cơm, một nắm cơm không có vỏ,
người thổi đã khéo dụng công, khiến nồi cơm không bao giờ có lấy một
mẩu cháy cơm. Muốn ăn cứ việc xắt ra từng miếng, cơm rất thơm lại
man mát mùi nhựa gạo. Cơm thổi bằng gạo tám thơm vừa dẻo, vừa ngon,
cơm này ăn với giò lụa thật tuyệt!
Và cũng đáng khen các bà các cô thổi cơm ở chỗ thổi nồi cơm chín như
vậy mà nồi không hề bén lửa.
Để thổi cơm dự thi, mỗi người đều mua một chiếc nồi đất mới, cơm thổi
nồi đất không pha mùi kim khí của nồi đồng nồi gang, mới giữ nguyên
