Chúng ta đừng lấy làm lạ nếu mỗi lần Tết đến Xuân về, làng làng đều
mở hội với những cuộc tế lễ long trọng, với những cuộc vui tưng bừng
nhộn nhịp. Biết bao người quanh năm phải xa quê hương vì sinh kế,
ngày hội làng cũng cố về làng để lễ Thánh và xem hội.
Ở đây, chúng tôi xin phép không nói tới khía cạnh thiêng liêng và tôn
giáo với những cuộc tế lễ rước xách của hội Xuân, chúng tôi chỉ xin
phép đề cập tới khía cạnh vui chơi ngày hội của dân làng, khía cạnh xem
hội của khách làng trên xã dưới, của những người thành thị trở về.
Hàng năm dân làng mở hội trước là để tế lễ thần linh, bày tỏ lòng tri ân
của làng xã đối với thần linh đã phù hộ cho trong thôn ngoài ấp được yên
ổn làm ăn, phong đăng hòa cốc, nhưng cùng với những cuộc tế lễ thường
thường có những trò vui cho dân làng thưởng thức, và chính những trò
vui này đã kéo khách thập phương đến xem hội. Những trò vui này, các
cụ gọi là trò bách hí, thay đổi tùy từng hội làng, tùy từng địa phương và
tùy cả vị thần linh do dân mỗi làng thờ phụng.
Có những trò bách hí dành cho người trí thức, có những trò bách hí dành
cho giới bình dân, có những trò vui người già ưa thích, có những trò vui
bạn trẻ say mê.
Có nhiều thú vui thật là tao nhã, nhưng lại có những trò vui thật là thô
bạo cục cằn, nhưng rút lại trò vui nào cũng đều mua vui cho khách dự
hội.
Chúng tôi rất tiếc trong phạm vi buổi nói chuyện hôm nay, chúng tôi
không đủ thì giờ để trình bày cùng quý vị một số các trò vui chúng tôi đã
từng được tham dự và say mê khi tuổi trẻ, nhưng dù sao chúng tôi cũng
xin lược kể qua dăm ba trò bách hí.
Đối với các cụ già, tại hội hè nào dân làng cũng nghĩ tới cuộc giải trí của
các cụ: các cụ có thể chơi tổ tôm điếm, đánh bài chòi hoặc các cụ có thể
cầm chầu cho các ca nhi hát thờ, các cụ bà có thể tới chùa kể hạnh nhắc
nhở cho con cháu những đức từ bi, những việc làm vị tha của chư Phật,
chư Bồ Tát.
