ít nhiêu tài liệu về những cuộc thi thổi cơm tại các làng khác, ngày hôm
nay chúng tôi xin được phép trình bày cùng quý vị.
Thi thổi cơm tại làng Từ Trọng
Làng Từ Trọng thuộc phủ Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa có đền thờ ông
Lê Phụng Hiểu, một danh tướng đời Lý, làm tôi trải hai đời vua Lý Thái
Tổ và Lý Thái Tôn. Đền xây tại rừng Mã Cương, một khu rừng của làng
sát với thôn Hạc Đình, một thôn của làng. Hội đền này, hàng năm mở từ
30 Tết đến hết ngày mồng 7 tháng Giêng.
Ngoài những buổi tế lễ và rước xách, hội có nhiều tục lệ và trò vui như
tục đi tảo mộ cuối năm, tục thi tuyển nữ quan, nữ quan hát thờ và những
cuộc thi về gia chánh: Thổi cơm, đồ xôi, làm bánh.
Thi thổi cơm và đồ xôi tổ chức cho các thiếu nữ trong làng tham dự, và
chỉ những người nào trúng cuộc thi này mới có hy vọng thi tuyển nữ
quan.
Thực ra thổi cơm và đồ xôi là những công việc bất cứ người con gái nào
ở làng Từ Trọng cũng biết, nhưng trong cuộc thi thì đây lại là một công
việc rất khó khăn, vì các nữ thí sinh không được thực hiện công việc này
ở ngay trong bếp, phải thực hiện trên một chiếc thuyền nan bơi trên đầm
Giang Đình, chiếc đầm của làng, nghĩa là ở ngay trời trên mặt nước,
thuyền nan không có mui. Có năm trời lại mưa phùn, thêm gió đầm lùa
tứ phía, khiến việc thổi cơm đồ xôi càng khó khăn hơn. Hơn nữa, dùng
để nấu cơm đồ xôi, không ai được dùng than củi của riêng mình, mồi nấu
cơm do ban giám khảo phân phát và gồm toàn bã mía tươi khó bén lửa,
rất dễ tắt, nếu thí sinh hơi vụng về và thiếu kiên nhẫn trong công việc
gầy bếp nhóm lửa.
Cuộc thi này bắt đầu từ sáng tinh sương ngày giáp Tết. Sáng hôm đó,
dọc theo bờ đầm Giang Đình, dân làng đã cho neo sẵn hàng trăm chiếc
thuyền nan, loại thuyền thúng, tròn như cái thúng, nhưng có cạp thêm ở
hai bên theo đường kính hai vành bơi chèo, tạo cho chiếc thuyền thúng
một hình thoi nhọn hai đầu.
