199
Diện hình và Tổ chức
Tại chốn đình trung, hàng chức sắc này, cũng như các nhân
viên khác trong các hội đồng kỳ mục đều có chỗ dành riêng đã
được ấn định rõ ràng bởi phép vua.
KhoáN ướC
Khoán ước là những điều dân làng ước hẹn với nhau và được
đồng dân tôn trọng. Khoán ước đối với làng xã cũng như luật
lệ đối với quốc gia.
Khoán ước chú trọng tới những việc nội bộ trong làng, còn
những việc lớn đã có luật vua và phép nước.
Khoán ước trong làng, tức như một điểm khuyến trừng của
nhà nước, khuyên người làm lành, ngăn kẻ làm dữ, nhờ có khoán
ước mà nên thuần phong mỹ tục.
(1)
Trong khoán ước có thưởng có phạt. Khoán ước mỗi xã mỗi
khác, nhưng về mặt đại cương thường có các điều sau đây:
hộ tịch
Hộ tịch chi phối mọi việc về sinh, tử, giá thú.
Tại nhiều làng, sinh con ba ngày thì phải khai. Không khai
thì phải phạt vạ, số tiền phạt vạ tùy theo từng làng
(2)
; các chức
dịch hoặc nhân viên trong ban hội đồng kỳ mục, bị phạt gấp đôi
dân làng. Về việc tử cũng vậy, cũng phải khai trong thời hạn
lệ làng ấn định. Việc cưới xin, nếu không khai, phải phạt vạ số
tiền gấp đôi tiền lệ phí ấn định. Không chồng mà chửa phạt vạ
nặng, có khi từ 10 đến 30 quan tiền.
Thưởng
những người có công với làng đều được thưởng: bắt được kẻ
trộm, kẻ cướp, kẻ hung nghịch có tội. Tùy việc khó dễ và công
to nhỏ, có thể được thưởng tiền hoặc thưởng chân khán chủ
1. Phan Kế Bính. - Sách đã dẫn.
2. Tiền phạt xưa từ một quan trở lên.
Thực hiện ebook: www.hocthuatphuongdong.vn
