95
Diện hình và Tổ chức
c’est le seul ait donné de bons résultats. Il donne satisfaction
aux Annamites et sécurité aux autorités francaises, ne permet pas
aux habitants de s’unir contre nous dans une action générale).
Trong cuốn l’Annam d’Autrefois, viên Toàn Quyền pierre
pasquier cũng cho sự tự trị làng xã Việt nam, là một lợi khí
thống trị màu nhiệm.
(1)
nhận thấy những ưu điểm của làng xã Việt nam, nhưng chính
quyền pháp lại muốn những ưu điểm này phải là những công cụ
để họ thống trị dân Việt nam, như đã trình bày, chứ không phải
đấy là những cơ cấu để thúc đẩy dân Việt nam chống đối lại họ.
Họ đã sửa đổi, đã cải cách có lợi cho họ như trong cuộc cải
cách hội đồng hương chức tại nam Việt. Và ở Bắc Việt họ cũng
nghĩ đến sự cải cách, nhưng thực hiện chậm hơn vì dân khí ở miền
này. Họ muốn rút kinh nghiệm ở miền nam trước khi có sự cải
tổ ở miền Bắc, và đồng thời họ muốn dùng thời gian để vuốt ve
dân chúng Bắc Việt làm cho dân khí dịu đi, tinh thần chống đối
họ bớt mạnh mẽ. Họ đã chờ mãi cho tới năm 1921 mới có sự cải
tổ đầu tiên, trong khi ở nam Việt, ngay từ năm 1904, họ đã can
thiệp vào nền tự trị của dân làng. Họ chờ để tạo nên được những
yếu tố thuận tiện, và nhất là họ chờ cho lớp sĩ phu có khí tiết, có
uy tín với tuổi tác phải lướt vào quá khứ, họ mới cải tổ làng xã
để tránh sự phản kháng có thể rất hiệu quả của lớp sĩ phu này.
năm 1921, khi họ cải tổ cơ cấu làng xã Bắc Việt tuy mục
đích chính là mục đích chính trị nhằm giảm bớt uy thế của các
kỳ hào, tước bớt vây cánh của những người này, ngõ hầu có thể
ngăn giữ sự xúi giục dân xã nổi lên chống chính phủ bảo hộ,
nhưng họ vẫn nêu ra lý do ngăn ngừa mọi lạm dụng để bài trừ
nạn cường hào ác bá.
1. Un organe qui est un merveilleux outil de gouvernement.
Thực hiện ebook: www.hocthuatphuongdong.vn
