97
Diện hình và Tổ chức
cơ quan quyết nghị trong xã. chủ tịch Hội đồng là chánh Hương
hội, giữ việc chấp hành, có phó Hương hội phụ tá. Dưới quyền
chánh Hương hội có một số nhân viên giúp việc mà quan trọng
nhất là Lý trưởng rồi đến phó lý, Thư ký và Thủ quỹ.
Lý, phó trưởng vẫn do dân bầu theo lệ xưa, còn thư ký và thủ
quỹ được lựa chọn trong hoặc ngoài hàng các Tộc biểu.
Với nghị định năm 1921, một làng có một ngân sách. Thành
lập ngân sách này, chính quyền pháp nhằm sự kiểm soát tài
nguyên của làng xã, nhưng vẫn nêu lên là để ngăn chặn mọi sự
lạm dụng.
Với chế độ 1921, chính quyền pháp đã xâm nhập vào việc
quản trị làng xã ở Bắc Việt một cách rõ rệt, nhưng họ còn cho
là chưa đủ, nên viên Thống sứ Bắc kỳ, năm sau đã ký nghị định
ngày 25-6-1922 để ấn định các điều kiện được ứng cử Lý, phó
trưởng. Ửng cử viên phải từ 25 đến 50 tuổi, biết đọc, biết viết,
có hạnh kiểm tốt và nhất là phải trung thành với Chính phủ bảo
hộ.
ngoài ra lại phải có tư sản để bảo đảm.
Lý trưởng là người nắm nhiều quyền hành theo tục lệ trong
làng mặc dầu trên vị này có vị chánh Hương hội, vậy mà những
điều kiện ấn định cho ứng cử viên như trên, ta thấy rằng, người
đắc cử tất nhiên phải đứng về phe chính quyền để giữ lấy quyền
lợi của mình. nạn cường hào ác bá với sự lựa chọn này càng
bành trướng mạnh, vì họ chính là những tay em của pháp và
được pháp bênh vực, ấy là chưa kể, tuy nói rằng dân làng bầu
cử lý, phó trưởng, nhưng chính ra chỉ những tay sai của pháp
mới được ở trong cử tri đoàn; Hội viên Hội đồng Hương chính
hiện dịch, hội viên hàng tỉnh, nghị viên hội đồng Tư vấn Bắc
Kỳ có ghi tên trong làng, đang làm việc hoặc đã nghỉ việc, các
cựu Tổng lý và các Tổng lý hiện dịch có ghi tên trong xã và
trương tuần.
Thực hiện ebook: www.hocthuatphuongdong.vn
