116
Tìm hiểu phong tục Việt Nam qua Nếp cũ gia đình và Lễ - Tết – Hội hè
Tác giả: Toan Ánh – Nhà xuất bản Trẻ
o
Tết của người Koho
Người Koho là một sắc dân ở Cao nguyên Trung bộ, tập trung nhiều nhất
tại tỉnh Lâm Đồng.
Người Koho không ăn Tết Nguyên Đán như người Kinh. Tết của họ đến
sau Tết Nguyên Đán một tháng và gọi là Tết Lir bong, tức là Tết Mừng lúa
về.
Tết này bắt đầu vào khoảng tháng Ba dương lịch và kéo dài hàng tháng.
Dân Koho đón mừng ngày Tết một cách thảnh thơi. Lúa họ vừa gặt xong,
việc canh nông đã chấm dứt. Họ tha hồ nhàn rỗi, chờ đợi mùa xuân để cày
cấy vụ sắp tới.
Ý nghĩa Tết Mừng lúa về là để dân chúng hân hoan vui sướng sau khi đã
đóng kho lúa lại. Hai chữ “Lir bong” nghĩa đen là “bịt cót thóc”, vậy mừng lúa
về là mừng thóc đã đóng vào trong cót. Ăn Tết Lir bong, người Koho mừng
vì kết quả thu hoạch được và tỏ lòng cảm ơn Thượng đế YANG (theo quan
niệm của họ) vì đã ban ơn cho họ, cho mưa thuận gió hòa để họ có thóc lúa
sinh sống quanh năm.
Đối với người Koho, thóc lúa quý lắm. Toàn dân họ sống về nghề nông.
Thóc lúa là căn bản, nên để cảm ơn YANG đã ban ơn cho họ, họ không tiếc
các sinh vật. Họ giết trâu, lợn, dê, gà để tạ ơn đức YANG. Họ cúng rẫy, cúng
ruộng, cúng gieo hạt và khi lúa lên họ cúng “dưỡng lúa” để cây lúa khỏe
mạnh. Lúc lúa gặt về tất nhiên họ phải cúng “Mừng lúa về”.
Để tổ chức Tết Lir bong, sau khi thóc đã đóng cót, dân làng tụ họp dưới
sự chủ tọa của các bô lão để tổ chức ngày Tết. Trước hết họ rào làng cho kín
để tránh sự cướp bóc, rồi họ sửa sang đường sá, sửa sang các giếng trong
làng, trồng cây nêu v.v... Sau đó họ họp nhau lại để ấn định ngày chính thức
khai lễ. Họ cắt đặt người đi mời các bạn bè quan khách tới khai lễ. Thanh
niên trong làng chuẩn bị chuông, trống, kèn, sáo để sẵn sàng làm lễ.
Đến ngày lễ đã được ấn định, lễ sẽ được khai mạc theo tục lệ vào buổi
chiều khi mặt trời đã lặn. Họ tiếp rước quan khách, họ hàng bè bạn bằng
những hồi chiêng trống rầm rộ. Mọi người được xếp ngồi theo thứ bậc thành
hàng lối. Chiêng trống rung đổ hồi, cho tới khi mọi người an tọa mới tạm
ngưng.
