135
Tinh thần trọng nghĩa phương Đông
sức ngăn bước tiến của quân chúa Nguyễn. Với trí dũng hơn
người, ông đã thắng nhiều trận khiến cho đối phương phải
khiếp. Không những thế ông lại là người rộng lượng, biết
bao dung nên đã cảm hóa được Vũ Văn Dũng, người vẫn thù
nghịch, trở nên người bạn thân sinh tử.
Năm Tân Mão (1801) sau nhiều tháng bao vây, ông đã hạ
được thành Bình Định do Võ Tánh và Ngô Tòng Chu chống giữ.
Lấy được thành nhưng ông không giết hại tướng địch và
không động đến nhân dân. Không những thế ông còn liệm
táng Võ Tánh và Ngô Tòng Chu là hai tướng của chúa Nguyễn
đã tử tiết theo thành.
Năm sau được tin quân Tây Sơn thua ở Trấn Ninh, ông
liền cùng Vũ Văn Dũng bỏ thành Quy Nhơn đem binh tướng
đi đường thượng đạo qua Ai Lao ra Nghệ An để hội với vua
Cảnh Thịnh lo sự chống giữ.
Lúc này quân chúa Nguyễn đã chiếm được Phú Xuân, và
tháng năm năm đó Nguyễn Vương lên ngôi vua và đặt niên
hiệu là Gia Long.
Lên ngôi rồi, vua Gia Long cử quân tiến đánh và chiếm được
Nghệ An do tướng Tây Sơn là Nguyễn Văn Thuận trấn giữ.
Bấy giờ Trần Quang Diệu từ Quy Nhơn đã ra tới châu
Quy Hợp, xuống huyện Hương Sơn, thấy Nghệ An thất thủ,
ông cùng vợ là nữ tướng Bùi Thị Xuân lên đường định ra
Bắc, bao nhiêu quân sĩ đều bỏ cả. Vợ chồng ông đi tới huyện
Thanh Chương thì bị bắt. Vũ Văn Dũng chạy ra đến Nông
Cống cũng bị bắt.
Vua Gia Long, thấy ông là người có tài, có ý muốn dụ hàng
để trọng dụng. Ông đã khẳng khái trả lời nhà vua:
- Nhà vua thắng là ở trời, chứ không phải ở tài mình. Tôi
nay thất thế. Ngài muốn làm gì thì làm. Một người tôi trung,
không ai thờ hai chúa. Nếu nhà vua rộng lượng tha chết cho
tôi, như tôi đã từng tha cho tướng sĩ của nhà vua ở thành Bình
