139
Tinh thần trọng nghĩa phương Đông
ở Hàm Ninh nhưng chúng đã thất bại vì quân ta đã liều chết
cố thủ.
Thấy đánh không thắng nghĩa quân, bọn Pháp theo kế hoạch
của Việt gian Huỳnh Công Tấn, sai người tới bắt mẹ và con
cái ông đang còn ẩn náu ở Hà Tiên. Chúng báo tin này cho
ông hay, dụ ông về hàng, nhưng ông không chịu.
Huỳnh Công Tấn liền bắt rất nhiều đàn bà trẻ con và các
cụ già ở quanh vùng trói lại dẫn đến trước đồn ông, và rêu
rao sẽ giết tất cả những người này nếu ông còn tiếp tục chống
Pháp. Chúng bắt buộc ông phải đầu hàng.
Không thể nhìn đồng bào vì mình mà chết oan, ông giải
tán nghĩa quân và tự nộp mình cho giặc.
Huỳnh Công Tấn và Thiếu tá Bouchet Rivière giải ông
về Rạch Giá rồi đưa ông lên Sài Gòn. Pháp đem quyền cao
chức trọng ra dụ dỗ ông, nhưng ông một mực từ chối. Chống
Pháp không thành công, ông chịu chết để đền ơn đất nước.
Trước nghĩa khí của ông, bọn Pháp rất khâm phục, nhưng
ông không chịu theo chúng, chúng buộc lòng phải giải ông về
Kiên Giang để hành quyết vào ngày 27 tháng 10 năm 1868.
Ông chết đi, dân chúng rất thương tiếc và người người đều
căm giận lũ Việt gian Huỳnh Công Tấn. Cụ Huỳnh Mẫn Đạt
có đôi câu đối để ghi công nghĩa sĩ Nguyễn Trung Trực.
Hỏa hồng Nhật Tảo oanh thiên địa,
Kiếm bạc Kiên Giang khấp quỷ thần.
Lược dịch của Thạc Nhân:
Lửa hồng Nhật Tảo lừng trời đất,
Gươm bạc Kiên Giang khóc quỷ thần.
Nhớ ơn ông, dân chúng Kiên Giang có lập đền thờ ông tại
các xã Vĩnh Thanh Vân và Vĩnh Hòa Hiệp.
