147
Tinh thần trọng nghĩa phương Đông
ÔNG NGUYỄN CAO TỰ SÁT
TRƯỚC MẶT VIÊN THỐNG SỨ
BIHOURD
Trong suốt gần một thế kỷ nước Việt Nam ta thuộc Pháp,
đã có biết bao anh hùng liệt sĩ, hữu danh và vô danh, vì nước
bỏ mình. Đối với các liệt sĩ đó, chúng ta luôn luôn phải nhớ
ơn và có nhiệm vụ nêu cao nghĩa khí của các Người.
Để tỏ một phần nào lòng biết ơn đối với các vị đó, ở đây
xin thành kính thuật lại những cử chỉ liều chết vì non sông
của vài ba vị. Cứ kể chép lại những cái chết vị Nghĩa của các
liệt sĩ chống Pháp, trong lúc Pháp chiếm đóng Việt Nam thì
rất nhiều, không biết mấy nghìn trang sách cho xuể, do đó
ở đây chỉ xin thuật lại cái chết của vài ba vị cũng đủ tượng
trưng cho cái tinh thần vị nước bất diệt của tất cả các vị khác.
Xin trước hết thuật lại chuyện Án sát Nguyễn Cao.
Nguyễn Cao hiệu là Trác Phong, người làng Cách Bi tỉnh
Bắc Ninh, sinh năm Thiệu Trị nguyên niên.
Lớn lên thi đỗ Thủ khoa, ông làm quan với triều Nguyễn,
đã từng dự trận đánh giết Ngô Côn với ông Ông Ích Khiêm,
năm Nhâm Ngọ 1870, và trước đó đã từng được ông Vũ
Trọng Bình là Tổng đốc Hà Ninh kiêm chức Tuyên Thái
