Toan Ánh
224
LIỆT SĨ HOÀNG HOA CƯƠNG
Trước đây, ai có dịp qua thăm thị xã Quảng Châu, tỉnh
Quảng Đông, thường đều đi viếng Hoàng Hoa Cương, nơi
có mồ chôn 72 liệt sĩ Trung Hoa đã vì tinh thần trọng nghĩa
nổi lên diệt trừ Mãn Thanh, nhưng việc làm không thành, họ
đều chết, lưu lại danh thơm muôn thuở.
Cùng ở nơi đây có mộ Phạm Hồng Thái, một liệt sĩ Việt
Nam đã phẫn uất trước sự thống trị tàn ác của người Pháp,
và đã thủ mưu ám sát toàn quyền Đông Dương Merlin, nhưng
việc cũng không thành và đã tử tiết để đền ơn quốc dân Việt
Nam ở dòng Châu Giang, thuộc thành phố Quảng Châu.
Nhắc tới tinh thần trọng nghĩa phương Đông, tôi không thể
bỏ qua không nhắc tới 72 liệt sĩ Hoàng Hoa Cương cùng với
liệt sĩ Việt Nam Phạm Hồng Thái được.
Gương người xưa nêu lên, biết đâu chẳng thức tỉnh được
một số người vong bản quên mất giống nòi, quên mất giang
sơn Tổ Quốc.
Người xưa tìm cái chết để giữ trọn chữ Nghĩa, người ngày
nay há chẳng biết nhìn đó soi mình sao.
Chính ra những liệt sĩ Hoàng Hoa Cương không phải là
những người đã tự sát để giữ nghĩa như những người các
