67
Tiết tháo một thời
những cơ sở chống Pháp đợi ngày toàn diện khởi nghĩa. Ở
khắp các tỉnh, phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục đều được
nhiều người hưởng ứng.
Cụ đồ Hà cũng gia nhập phong trào này ở Bắc Ninh. Ngoài
nhiệm vụ làm bành trướng phong trào ở tỉnh nhà, cụ lại có
nhiệm vụ gây phong trào ở Bắc Giang.
Cụ đã làm tròn nhiệm vụ của mình, cụ đã gây được trong
quần chúng phong trào đoàn kết để tạo một sức mạnh chờ
ngày quật khởi.
Nhưng mưu sự tại người, thành sự một phần lớn không tại
người. Phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục bị bại lộ rồi tan
vỡ. Các nhà lãnh tụ như cụ Hoàng Tăng Bí, cụ Lê Đại v.v...
bị bắt và bị đầy ra Côn Đảo.
Ở các tỉnh, phong trào đang lên cũng bị chặn đứng lại rồi
dần dần cũng bị tiêu hao để đi đến chỗ không còn nữa.
Trước sự tan rã của công cuộc, cụ đồ Hà không nản chí, cụ
vẫn bền gan cố duy trì phong trào cách mệnh ở hai tỉnh Bắc
Ninh và Bắc Giang. Việc làm trở nên khó khăn vô cùng, một
phần vì các nhà cầm quyền Pháp tăng cường sự canh phòng
khám xét, một phần vì bọn chó săn muốn tâng công với bọn
quan thầy áo ngắn, thường báo bắt hết các đảng viên của cụ đồ.
Khó khăn nhất là sự liên lạc giữa cụ đồ và các tổ chức cách
mệnh trong hai tỉnh Bắc.
Năm ấy cô Như 18 tuổi. Với mái tóc mây, với đôi má ửng
hồng, với cặp mắt sáng trong, với đôi môi tươi thắm, với
hàm răng đen nhức như hạt na già, cô thật là một hoa khôi ở
vùng núi Thiềm. Thường đi theo cụ Đồ bà đi chợ, cô vẫn bị
con trai làng trên xã dưới trêu ghẹo. Cụ đồ bà ngắm con gái
mơn mởn đào tơ cũng mừng và chờ đợi một giai tế giương
cung bắn sẻ. Cô Như, trước mọi sự trêu cợt của trai làng và
