195
Thực hiện ebook:
Học thuật Phương Đông
www.hocthuatphuongdong.vn
Ban bên phải thờ những người đỗ Trung khoa từ cử nhân và những người
làm quan từ lục thất phẩm trở lên.
Ban bên trái thờ những người đỗ Tiểu khoa, từ Tú tài và những người làm
quan cho đến bát cửu phẩm.
Các bậc tiên hiền nước ta như chu Văn An, Hàn Thuyên đều được dân xã
thờ vào ban giữa. Các người Trung Hoa có công truyền bá Nho giáo sang
Việt Nam như Nhâm Diên, Tích Quang, Sĩ Nhiếp cũng được thờ ở ban này.
Việc phân biệt ba ban trên gọi là liệt tự, nghĩa là liệt hạng để thờ phụng.
Ba ban phân các hạng được dân làng thờ làm ba hạng nhất, nhì, ba, có bia
ghi rõ ở văn từ hoặc văn chỉ.
-
Lớp thứ ba là bái đình tức là cái sân dùng vào trong việc tế tự.
Văn từ và văn chỉ thường được xây ở các xã nhưng nhiều tổng và huyện
cũng có xây văn tự hàng huyện hoặc hàng tổng.
Tế tự
Tuy trong việc thờ phụng liệt tự các hào mục, tổng lý các ông đồ không
có khoa bảng không được ghi tên trong bia của dân xã, nhưng trong khi tế
tự, thường dân làng vẫn khấn mời cả các vị nầy tới phối hưởng cùng với các
vị có tên ghi trong bia làng.
Cũng có nhiều làng quá chú trọng về đường khoa mục, chỉ ghi tên liệt tự
những người đã thi đỗ, còn những người dù có làm quan mà không xuất
thân tự nơi khoa ban, thì dầu phẩm trật đến nhất nhị phẩm cũng không được
ghi tên trong bia làng, chỉ đến lúc tế mới được đem vào phối hưởng.
Hàng năm, tại các văn chỉ và văn tự dân làng tế hai lần gọi là xuân tế và
thu tế.
Việc tế tự, nghi thức theo như nghi thức tế các thần linh đã được nói rõ ở
trên, trong đạo thờ thần.
Cả sự cúng tế cũng giống như cúng lễ các thần linh, chính vì sự giống
nhau trong nghi thức này, mà người ngoại quốc cho rằng giữa các tôn giáo
tại Việt Nam không có một ranh giới rõ rệt. Sự thật đạo nào vẫn ra đạo ấy
tuy trong nghi thức cúng tế lễ bái có giống nhau.
Ngày xưa, năm nào có khoa thi, các sĩ từ trong làng họp nhau tới lễ tại
văn tự hoặc văn chỉ, gọi là làm lễ kỳ khoa. Có nhiều nơi cả làng lễ để cầu cho
xã mình được nhiều người đỗ đạt.
