196
Tín ngưỡng Việt Nam – Quyển thượng
Tác giả: Toan Ánh
Nhà xuấ tbản: Trẻ
Khi thi xong, các ông tân khoa đều ra lễ tại văn từ hoặc văn chỉ để tạ ơn
đức chí Thánh tiên sư và các bậc tiên hiền.
Dưới thời kỳ Pháp thuộc, các thí sinh các kỳ thi nền học mới cũng thường
tới lễ tại văn từ hoặc văn chỉ của làng để cầu xin sự phù hộ của Thánh hiền
trong kỳ thi, rồi khi thi đỗ cũng lại tới đó làm lễ tạ ơn.
Các người có con đi học vỡ lòng, cùng với đồ lễ tới nhà ông đồ, xưa kia
cũng dắt con mang đồ lễ tới văn từ hoặc văn chỉ để khấn xin được học đạo
Thánh. Đứa trẻ sắp đi học khai tâm sau khi người cha khấn lễ xong cũng phải
lễ trước bàn thờ các vị Thánh hiền.
Văn miếu
Văn miếu là đền thờ đức Khổng Tử của toàn nước Nam. Xưa kia nước Việt
Nam chỉ có một văn miếu ở Hà Nội, nhưng về đời vua Gia Long vì kinh đô
đóng tại Huế, nên nhà vua cho xây thêm một văn miếu thứ hai nữa. Do đó
nước ta mới có hai văn miếu.
Văn miếu ở Huế còn có tên là Thánh miếu, xây vào năm 1808, cách chùa
Thiên Mụ độ 300 thước.
Văn miếu Hà Nội
Theo phan Kế Bính thì Văn miếu Hà Nội lập ra từ đời Lý Thánh Tôn, nhưng
có thuyết cho rằng Văn miếu có tại nước ta đã từ lâu, từ đời ông Sĩ Nhiếp.
Xét qua văn học sử nước ta, Văn miếu mới được dựng nên từ đời hậu Lý,
do Thái sư Tô Hiến Thành hưng công, trên địa hạt xã Minh Giám, huyện Thọ
Xương cũ, chính vì tên xã này mà Văn miếu còn được gọi là đền Giám. Cũng
có sách cho rằng Văn miếu đã từng được dùng làm Quốc tử giám nên gọi
vậy.
Văn miếu lập nên để thờ cúng đức Khổng Tử cùng với những vị môn đệ
xuất sắc của ngài gồm:
Tứ phối: Nhan Tử, Tăng Tử, Tử Tư và Mạnh Tử.
Thập triết: Tử cống, Tử Hạ, Mẫn Tử Khiên, Nhiễm Bá Ngưu, Trọng cung,
Tế Ngã, Nhiễm Hữu, Quí Lộ, Tử Du và Nhan Uyên (tức là Nhan Tử đã đứng
trong hàng Tứ phối).
Thất thập nhị hiền: Bảy mươi hai đệ tử thông hiểu đạo lý của Nho giáo.
Ngoài ra ở hai bên tả mạc và hữu mạc lại có thờ tất cả một trăm hai mươi
vị cao hiền, tiên hiền, tiên nho đời Đường và đời Tống. Về sau nước ta có thờ
