221
Thực hiện ebook:
Học thuật Phương Đông
www.hocthuatphuongdong.vn
đình và đền thì cùng với những đình đền ấy, mỗi làng cũng có một ngôi chùa
thờ phật, và những làng to có khi có tới hai ba ngôi.
Kiến trúc chùa
Nếu đình thường được xây cất ở nơi thuận tiện cho dân làng lui tới, thì
chùa thường được thiết lập ở nơi cao rộng trong làng, thường ở trên một
khu gò, nếu không thì cũng ở một khu đất được tân cao.
Nhiều làng cất chùa ở những nơi danh lam thắng tích thật là rộng rãi đẹp
đẽ như chùa Hương thuộc làng Yến Vỹ, tỉnh Hà Đông (Hà Sơn Bình), hoặc
chùa Thầy thuộc làng Thụy Khuê tỉnh Sơn Tây: những làng không có núi cao
hoặc nơi danh thắng, chùa thường được cất ở giữa quãng đồng không để
được thanh tịnh.
Nhiều làng ở vùng trung du thường xây chùa ở ven sườn núi hay trong
hang núi như chùa Trầm, làng Long châu tỉnh Hà Đông, chùa Điều, làng Thị
cầu (Hà Bắc), chùa Lim, làng Lũng Giang tỉnh Bắc Ninh, v.v...
Trước cửa chùa thường có một sân đất, hai bên sân có hai hàng phỗng
đá, hoặc hai hàng chó đá. Ở góc sân, gần cổng chùa, hay có một cây đa cổ
thụ với những rễ phụ lủng lẳng, nhiều khi có buộc những bình vôi.
Từ sân đất thường bước lên một hàng bực tới nhà tam quan.
Tam quan là một căn nhà ba gian có ba cửa khá rộng lớn, và ba cửa này
đều coi như ba cửa chính, thường đóng quanh năm, trừ những ngày hội hè,
sóc vọng hoặc tết nhất. cạnh tam quan về mé bên tay phải, thường có thêm
một cổng bên, cổng này luôn luôn mở trong những ngày thường. có chùa
tam quan có gác để làm gác chuông, nhưng ở nhiều chùa khác, gác chuông
lại ở trên cổng bên. Trên gác chuông có treo quả chuông lớn của chùa.
Tăng ni lên gác thỉnh chuông phải leo một cầu thang, có khi xây bằng
gạch, có khi chỉ là một chiếc thang gỗ.
Tam quan ngụ ý nghĩa ba điều cần xem xét cho rõ trong đạo Phật:
a)
Không quan là xét sự vật gì đều không có thực tính và thục tướng tức
là không cả;
b)
Giả quan lại xét nhận chư pháp biến hóa vô thường tức là giả cả;
c)
Trung quan là xét theo cái lẽ không phải không mà cũng không phải
giả, mà ở giữa có lần cả không và giả, đó là chỗ chính yếu ở con đường vào
cửa phật.
Nhà Tam quan thường dùng làm nơi cho các hào mục hội họp khi cần
