75
Thực hiện ebook:
Học thuật Phương Đông
www.hocthuatphuongdong.vn
Xét về phương diện pháp luật không bắt buộc phải lập hương hỏa, nhưng
trong phong tục người Việt nam nhất là ở những nhà giàu có đều lấy việc
lập hương hỏa là hệ trọng, mục đích là để bảo đảm sự thờ cúng tổ tiên cha
mẹ. như vậy vấn đề hương hỏa có thể nói là một vấn đề tối quan trọng trong
việc tế tự, sùng kính tổ tiên, ông bà, cha mẹ khi đã mệnh một.
Như trên đã nêu, vấn đề pháp lý và vấn đề phong tục, lễ nghi, luân lý là
những vấn đề khác biệt. Dù bao giờ, tính chất và mục đích pháp lý vẫn hướng
đến sự bảo vệ chế độ trật tự xã hội. Dù họ có muốn pháp lý bắt nguồn từ
luân lý đến phong tục, hoàn cảnh xã hội, họ cũng không thể chối bỏ tinh
thần khách quan của luân lý. Vấn đề phong tục lễ nghi là một vấn đề tinh
thần sâu xa. Ý nghĩa cho sự sinh hoạt xã hội, văn hóa xã hội được cấu tạo từ
những quan niệm đến tư tưởng con người, xã hội: còn về pháp lý thì khác,
nó có nhiều tính chất hầu như là phương tiện, biện pháp nhằm bảo vệ chế
độ, bảo vệ trật tự xã hội. Vì vậy nên pháp lý, dẫu có cố gắng thiết lập trên
tinh thần dân tộc, tinh thần con người, pháp lý cũng chưa thể giữ gìn thích
ứng với con người Việt Nam. Con người Việt Nam giàu tình cảm; cuộc đời là
sự thể hiện về tâm lực con người. Vì vậy tính cách của lý trí khách quan, bắt
buộc của pháp lý đã đi xa hơn cuộc sống của họ nhiều. Chúng ta thường
nghe những câu tục ngữ:
Phép vua thua lệ làng.
Lệnh ông không bằng còong bà.
Do đó chúng ta có thể nói rằng pháp lý có tính cách hình thức thiên về
cưỡng bức giáo dục; mà phong tục lễ nghi là sự thể hiện cả cuộc sống nội
tâm của con người, của xã hội.
Ở Việt Nam từ đời Hồng Đức (nhà Lê) cho đến đời nhà nguyễn sau này,
và đến bây giờ, có thể nói rằng tính cách pháp lý chưa có gì thay đổi mạnh
mẽ, đều bắt nguồn từ chế độ nhà Minh, nhà Thanh. Tuy nhiên căn cứ vào bộ
luật ấy, chúng tôi xin đưa ra một vài nhìn nhận về tính cách pháp lý trong
vấn đề thừa kế hương hỏa.
Thừa kế phụng tự
Của hương hỏa là phần động sản hay bất động sản trong gia tài dùng để
thờ cúng một người và vợ hay chồng cùng là gia tiên bên nội người ấy.
Những tài sản gì có thể sinh lợi dùng về việc phụng tự đều có thể lấy để
