73
Thực hiện ebook:
Học thuật Phương Đông
www.hocthuatphuongdong.vn
Từ quan niệm có linh hồn, vũ trụ có âm dương đến quan niệm nhân nghĩa,
luân lý đạo đức nho giáo, thêm vào đó thuyết nhân quả của đạo phật và
thuyết tự nhiên (thần tiên) của Lão Trang, đã kết hợp và dung hòa với phong
tục địa phương tạo nên những con người đạo đức, những con người thành
tâm và một xã hội có nền luân lý nhân nghĩa bền vững và đẹp đẽ những hơn
ngày năm nay. Tuy nhiên có những buổi thăng trầm bởi hoàn cảnh và biến
cố lịch sử, nhưng làng mạc Việt nam, cái cơ sở vững chắc cho xã hội Việt nam
vẫn tồn tại với nếp sống luân thường đạo đức. Bởi những lý do đó cho nên
vấn đề hương hỏa, thờ cúng ông bà cha mẹ tổ tiên cũng như các việc tế tự
khác đối với người Việt nam là một vấn đề trọng đại...
Hương hỏa là vấn đề cung phụng, hương khói, tế tự, tổ tiên ông bà. Thiết
lập hương hỏa tức là công việc của cha mẹ sắp chết, về già đặt để gia sản
của cải lại cho con cái lo việc cung phụng tế tự cho mình; hoặc giả là do con
cái hội họp lại để tự đặt để di sản của cha mẹ là hương hỏa cho cha mẹ, cho
ông bà tổ tiên. Mục đích đó là để bảo vệ thờ cúng.
Bởi đó mà có sự thừa kế hương hỏa, tức là người sau nối tiếp người trước.
Tuy nhiên sự thừa kế có hai thứ:
1/ Thừa kế tôn thống: một mặt là kế tự, thờ phụng tổ tiên, mặt khác là lưu
truyền huyết thống, di hậu con cháu.
2/ Thừa kế di sản: tức là thừa hưởng tài sản của ông bà cha mẹ để lại.
Về việc kế thừa di sản, - vì cái lý rằng con gái không kế thừa tôn thống,
không phải giữ việc tế tự tổ tiên lâu đời, - cho nên việc kế thừa di sản cũng
do người con trai làm chủ. Hơn nữa việc kế thừa tôn thống là do người con
trai dòng đích, vì thế mà việc kế thừa di sản cũng do người ấy quản nhận,
mà mọi người con trai thứ cũng như các bà con gái không có quyền đòi hỏi,
nhất là ở những gia đình định trước, có chúc thư của cha mẹ để lại. Đặc biệt
luân lý Khổng Mạnh xưa cũng đã đào tạo ra những lớp người như vậy, - Thừa
lệnh cha, vâng lời anh, lấy tổ tiên làm trọng, - Các bà con gái cũng vậy, trong
nhà thì phải vâng lệnh cha, nghe lời mẹ, anh, đi lấy chồng thì nghe lời chồng,
tạo dựng cho gia đình chồng. nghĩa là đã nhận lãnh bổn phận như thế, cho
nên ít xảy ra những vụ tranh chấp; nhất là những gia đình chịu nhiều ảnh
hưởng giáo dục và luân lý Khổng Mạnh. Khi mà đã xảy ra nhiều vụ tranh
chấp, chính khi đó pháp luật ra đời và bởi đó là luân lý Khổng Mạnh bắt đầu
sa sút.
