đỡ bà đã trang trải xong những món nợ tinh thần của tâm hồn mình và giờ
đây chỉ còn thiếu việc chia của cải đựng trong rương hòm cho chín người
cháu được thừa kế đang đứng quanh giường chăm sóc bà. Cũng có mặt ở
trong phòng người ốm vị mục sư già suýt soát trăm tuổi, đang nói lẩm bẩm
một mình. Phải điều tới mười người đàn ông lực lưỡng mới khiêng được
mục sư vào phòng của bà Mẹ Vĩ đại nên người ta quyết định để mục sư túc
trực ở đây để khỏi phải khiêng ngài xuống, khiêng ngài lên trong phút lâm
chung của người ốm.
Nicanô, người cháu lớn, dáng lực lưỡng và thô kệch mặc quần áo ka-ki,
đi ủng có cựa, đeo khẩu súng lục ba mươi chín ly nòng dài giấu trong áo
sơmi, vội ra đi mời người viết văn khế. Ngôi nhà khổng lồ hai tầng, nồng
nặc mùi mật mía và mùi lá kinh giới, gồm những căn buồng tối om ken
chặt những tường hòm, những nồi niêu soong chảo từ bốn đời nay, ngay từ
tuần lễ trước đã ngừng mọi hoạt động náo nhiệt để chờ đợi phút ra đi mãi
mãi của bà Mẹ Vĩ đại. Những người làm công cũng đang chen chúc nhau
ngủ trên những tải muối và trên những dụng cụ làm vườn tại hành lang giữa
của ngôi nhà, một hành lang sâu và tối, hai bên tường lủng lẳng những móc
xích mà trước đây đã được dùng để treo những con lợn mới được làm lông
và vào những ngày chủ nhật tháng Tám buồn bã người ta vẫn lấy tiết tươi
những chú hươu, chú nai. Bọn người này túc trực ở đây để chờ lệnh đi loan
báo tin dữ tới mọi miền hẻo lánh của trang trại. Con cháu trong nhà tề tựu
đầy đủ ở phòng khách. Các bà da xanh tái đi vì hồi hộp chờ đợi quyền thừa
kế, xanh tái đi vì phải thức đem chăm nom người ốm, đang giấu kín trong
lòng mình nỗi đau khổ của tất cả những nỗi đau khổ. Bà Mẹ Vĩ đại vốn là
bậc trưởng lão hà khắc, đã rào giậu của cải và tên họ mình bằng một hàng
rào thiêng liêng mà trong khuôn khổ của nó các ông chú, bà cô phải lấy
ngay cháu họ ba đời của mình, các anh em trai phải lấy ngay chị dâu hoặc
em dâu của mình nếu chồng của họ bị Chúa gọi đi hầu, cho tới khi hình
thành một hệ đồng huyết thống được sinh sôi nẩy nở trong vòng loạn luân.
Chỉ riêng Mangơđalêna, cô cháu nhỏ tuổi nhất thoát được cái hàng rào ấy;
